Raqamli texnologiyalar fakulteti Amaliy matematika yo’nalishi 3-kurs talabalariga 5-semestr uchun Tizimli dasturlash

BIOS(Basic Input/Output System) — asosiy kiritish-chiqarish tizimi bo‘lib, motherboard(materinskaya plata)’da alohida chip sifatida ishlaydi. Bu chipning vazifasi kompyuter va operatsion tizimni bir-biriga bog‘lashdan iborat. Har safar kompyuter yoqilganda dastlab BIOS ishlaydi, kompyuter uskunalari parametrlarini tekshiradi va operatsion tizim yuklanuvchi fayliga(dasturiga) o‘z ishini beradi(NTLDR, bootmgr). Kompyuter yongandagi har xil yozuvlar va tovushning chiqishi, ROM(Read Only Memory) xotirada yozilgan BIOS’ning ishi. BIOS quyidagi vazifalarni bajaradi: — kompyuterni faollashtirish, barcha elementlarini boshlang‘ich holatga keltirish; — kompyuter qurilmalarini dastlabki tekshiruvini amalga oshiradi(POST-test); — kompyuter qurilma qismini dastlabki sozlash ishlarini amalga oshiradi; — tizim resurslarini taqsimlaydi; — PCI qurilmalarini ro‘yxatdan o‘tkazish va sozlash; — operatsion tizimni dastlabki yuklanishini amalga oshiradi(bootmgr); — qurilmalarni bir-biri bilan moslashuvini tekshiradi; — elektr ta’minotini boshqarish, kompyuterni o‘chirish, uxlash holatiga o‘tkazish
185	3		Hisoblash tizimi, arxitektura, programma ta’minoti Kompyuterning tarkibiy tashkil etilishi Strukturaviy tasniflash hisoblash tizimlarining texnik vositalarini qurish usulini aks ettiradi, ya'ni apparat tarkibi va ularning o'zaro bog'liqligi. Ko'rib chiqilayotgan xususiyatga ko'ra, kompyuter tizimlari ikki sinfga bo'linadi: Yo’naltirilgan va Taqsimlangan. Ko‘p mashinali hisoblash tizimlari Ko‘p mashinali hisoblash tizimi – LAN tarmog’ida bitta tizim ichida bir nechta kompyuterlarning o’zaro bog’lanib birga ishlashi tushiniladi. Markaziy dasturiy ta’minot orqali har bir kompyuterga vazifa rejalashtiriladi, yuklanadi va nazorat qilinadi. Bunday tizimlardan maqsad og’ir vazifalarni bajarish uchun yuqori ishlash ko’rsatgichiga erish, ortiqcha xarajatni oldini olish, yoqori tezlikda erishish va x.k.