Raqamli texnologiyalar fakulteti Amaliy matematika yo’nalishi 3-kurs talabalariga 5-semestr uchun Tizimli dasturlash

Kompyuter haqida asosiy tushunchalar (hardware, software).Protsessor (CPU). Kompyuter (ing . computer — hisoblayman), EHM (Elektron Hisoblash Mashinasi) — oldindan berilgan dastur (programma) boʻyicha ishlaydigan avtomatik qurilma. Elektron hisoblash mashinasi (EHM) bilan bir xildagi atama. Biroq, K. hisoblash ishlarini bajarishdan tashqari uning funksiyasi ancha keng . EHMlarning rivojlanishida K. ning bir necha avlodlarini koʻrsatish mumkin. Bu avlodlar element turlari, konstruktiv-texnologik xususiyatlari, mantiqiy tuzilishi, dastur taʼminoti, texnik tafsilotlari, texnikadan foydalanishning qulaylik darajasi bilan bir-biridan farq qiladi. K.ning dastlabki avlodida (Ural-1, Minsk-2, BSEM-2) asosiy element elektron lampa boʻlgani uchun u juda katta joyni egallagan edi. Soʻngra bu lampa oʻrnida tranzistorlar ishlatilgan K. (Razdan-2, M-220, Minsk-22 va boshqalar), integral mikrosxemalar ishlatilgan K. (IBM-360, 1BM-370, (AQSH), YESEVM (Rossiya) va boshqa, integratsiya darajasi katta boʻlgan integral sxemalar urnatilgan shaxsiy K.lar paydo boʻldi. Shaxsiy K. (mikro va -mikro EHM) tushunchasi 20-asr 70-yillar oxiridan boshlab keng tarqala boshladi. Shaxsiy K.ning keyingi avlodlarida mikroelektron va biosxemalardan foydalanildi; ularning hajmi kitob kattaligidek hajmgacha kichraydi, massasi esa 3,5 kg gacha kamaydi. Protsessor inglizchada „Process“ soʻzidan kelib chiqqan boʻlib, „jarayon“ — jarayonni amalga oshiruvchi, boshqaruvchi maʼnolarini bildiradi. Kompyuter Protsessori asosan kompyuterda boʻladigan jarayonlarni amalga oshirish va boshqarish vazifalarini bajaradi. Asosiy oʻlchov birligi chastota hisoblanadi. Protsessor chastotasi uning maʼlum vaqt ichida nechta amalni bajara olishini ifodalaydi. Protsessor (lot. processus — surilish) — elektron mashinaning dastur (programma) da koʻzda tutilgan amallar; informatsiyani oʻzgartirish, barcha hisoblash jarayonlarini, xisoblash mashinasidagi boshqa qurilmalarning ishini boshqarib turish uchun moʻljallangan markaziy qurilmasi. Asosiy qismlari: arifmetikmantiqiy qurilma va boshqarish qurilmasi. Arifmetikmantiqiy qurilmada axborot arifmetika va mantiq jihatidan qayta ishlanadi. Boshqarish qurilmasi xotiradagi axborotlarni chiqarish tartibini belgilaydi, boshqaruvchi signallarni ishlab chiqadi, mashinadagi qurilmalarning ishini uygʻunlashtiradi, dasturni uzish signallarini qayta ishlaydi, xotiradagi axborotlarni muhofazalaydi, P. ishini nazorat qiladi. P. da bulardan tashqari, oʻta tezkor xotira qurilmasi va tashkiliy bloklar ham bor
283	1		Identifikatorlar(nomlash, nomlash qoidalari). Identifikator foydalanuvchi tomonidan tayinlangan dastur elementidir C, C ++, C # va boshqa dasturlash tillarida identifikator foydalanuvchi tomonidan o'zgartirilgan , turdagi, shablon, sinf, funktsiya yoki nom maydoni kabi dastur elementi uchun berilgan. Odatda harflar, raqamlar va pastki chiziqlar bilan cheklanadi. "Yangi", "int" va "tanaffus" kabi ayrim so'zlar kalit so'zlar bilan himoyalangan va identifikator sifatida ishlatilmaydi. Identifikatorlar koddagi dastur elementini aniqlash uchun ishlatiladi. Kompyuter tillarida identifikatorda paydo bo'lishi mumkin bo'lgan cheklovlar mavjud. Misol uchun, C va C ++ tillarining dastlabki versiyalarida identifikatorlar bir yoki bir necha ASCII harflari, raqamlar - birinchi belgilar va pastki chizilgan sifatida ko'rinmasligi mumkin bo'lgan ketma-ketlik bilan cheklangan. Ushbu tillarning keyingi versiyalari oq belgi va til operatorlari bundan mustasno, identifikatorda deyarli barcha Unicode belgilarni qo'llab-quvvatlaydi. Siz identifikatorni kodni erta e'lon qilish orqali belgilashingiz mumkin. Keyinchalik dasturda o'sha identifikatorni identifikatorga tayinlangan qiymatga murojaat qilish uchun ishlatishingiz mumkin.
284	1		Interfeysni standartlashtirish? Programma ta’minotini yaratishda foydalanuvchi va programma (tizim) orasidagi muloqot turini, ya’ni foydalanuvchi interfeysini tashkil qilish muhim masalaga aylandi. Buning sabalari quyidagilardir: • Kompyuter bilan muloqot qilish jarayoni foydalanuvchiga qo’shimcha noqulayliklar yaratmasligi kerak; • Muloqot paytida aktivlik (iteraktivlik) programmadan foydalanuvchiga va teskarisi, foydalanuvchidan programmaga o’tishi maqsadga muvofiq; • Interfeysni qulay va tushunarli formalarini ishlab chiqish va standartlash uchun yangi metod va vositalarni loyihalash talab qilinadi.
285	3		WIMP- interfeyslar?