Raqamli iqtisodiyot” fanidan yakuniy nazorat savollari

AKTning jismoniy komponenti raqamli infratuzilmaning asosini tashkil qiladi.
Bulutli hisoblashlar (BH) Bulutli hisoblash - Internet orqali turli xil hisoblash resurslarini taqdim etish xizmati bo'lib, bu yerda resurslar sifatida dasturiy ta'minot, turli xizmatlar, ma'lumotlarni uzatish va saqlash tarmoqlari ko’riladi.
Umuman olganda, bulutli hisoblash - bu iqtisodiyotning raqamli transformatsiyalarining katalizatorlaridan biri bo'lib, ular hujjatlar bilan birgalikda ishlash, hujjatlarni onlayn joylashtirish va katta hajmdagi ma'lumotlarni qayta ishlashni ta'minlaydi.
Bulutli hisoblashning afzalligi – xususiy IT - infratuzilmani (qurilmalar, xizmatlar, OS va dasturiy ta'minot) sotib olish, saqlash va modernizatsiya qilish, bulutdagi infratuzilma va xizmatlarni tezkor joylashtirish, natijada yangi mahsulotlarni bozorga chiqarish muddatini qisqartirish, IT -mutaxassislar uchun xarajatlarni kamaytirish hisoblanadi.
Ma'lumotlar bilan ishlaydigan platformalar va ekotizimlar “Raqamli platforma” tushunchasiga ko'plab ta’riflar berilgan, biroq ularning barchasi ishlab chiqarish zanjiri ishtirokchilarining yagona raqamli muhitida tranzaktsion xarajatlar va mehnat taqsimotining yangi tizimiga asoslangan yangi biznes modelni yaratishni ta'minlaydigan raqamli texnologiyalar va xizmatlar vositasi ekanligiga asoslanadi.
Ma'lumotlar bilan ishlash uchun ekotizimlar - bu ma'lumotlar omborlari to'plami, ma’lumotlarni olish, qayta ishlash vositalari hisoblanadi.
Boshqacha aytganda, ekotizimlar individual raqamli vositalarni, masalan, ilovalar, xizmatlar, platformalar va boshqalarni yagona boshqariladigan infratuzilmaga birlashtiradi, bu esa spektrni sezilarli darajada kengaytirishga, hal qilinayotgan vazifalarning murakkabligi, sifati va tezligini oshirishga yordam beradi.

43. Raqamli infratuzilmaning optimallashtirishdagi roli AT infratuzilmasini har qanday optimallashtirish muayyan mezonlar bo'yicha ortiqcha xarajatlarni aniqlash imkonini beruvchi tahlildan boshlanadi. Monitoring quyidagi muammolarni aniqlash imkonini beradi:

• 
  Dasturiy ta'minotni litsenziyalash va foydalanilmagan resurslarni isrof qilish;
  
• 
  Kompaniya infratuzilmasi elementlaridan foydalanishda standartlashtirishning yo'qligi;
  
• 
  Past darajadagi samaradorlik va yuqori operatsion xarajatlarga ega eskirgan qurilmalarning mavjudligi;
  
• 
  Qurilmalar va resurslardan noto'g'ri foydalanish;
  
• 
  Tarmoqlar va xizmatlar ishini tashkil etishda rejalashtirishning yo'qligi.
  

Tahlilni amalga oshirish uchun bir vaqtning o'zida ham xarajatlarni, ham xodimlarning ish faoliyatini o'rganadigan IT-mutaxassislarini jalb qilish kerak.
Biznes axborot texnologiyalari tuzilmalarini optimallashtirishning bir necha asosiy usullari mavjud:

• 
  Bulutli texnologiyalarni virtuallashtirish va joriy etish;
  
• 
  Tizimlar va xarajatlarning ishlashini monitoring qilish uchun dasturiy ta'minotni joriy etish;
  
• 
  Tarmoq va kompyuter uskunalarini yangilash va optimallashtirish;
  
• 
  Litsenziyalangan dasturiy ta'minotdan foydalanishni optimallashtirish;
  
• 
  BYOD (Bring Your Own Device) (Qurilmangizni olib keling) tamoyilini amalga oshirish;
  
• 
  Tizimlar integratsiyasi:
  
• 
  Konfiguratsiyani qayta sozlash.
  

Optimallashtirish jarayonining asosiy vazifasi iqtisodiy tejagan holda, zarar etkazmaslik. Bu jarayon iqtisodiyot bilan bogʻliq emas. Bu faqat zaruriy hollarda xarajatlarni qisqartirishni o'z ichiga oladi.

• 
  Optimallashtirish bosqichlari: Birinchi navbatda, oddiy foydalanuvchilar - kompaniya xodimlarining ishini optimallashtirish kerak. Har bir ishchi o’rniga pullik dasturiy ta’minot va qurilmalar sotib olinadi. Bu muammo ko’pincha BYOD (Bring Your Own Device) (Qurilmangizni olib keling) tamoyili orqali hal qilinadi.
  
• 
  Ikkinchi bosqichda ma'lumotlarni saqlash va qayta ishlash usullariga e'tibor beriladi. Server uskunalari va mahalliy tarmoq butun ofis byudjetining 50% gacha harajatini o’z ichiga olishi mumkin. Buning yechimi ma’lumotlarni saqlashning bulutli tizimi hisoblanadi. IT infratuzilmasini saqlash xarajatlarini optimallashtirishning yana bir usuli bu autsorsing (inglizcha “outsourcing” so‘zidan olingan bo‘lib tashqi manba (resurs) dan foydalanish tushuniladi. Shartnoma asosida biron bir tashkilot tomonidan ishlab chiqarish, tadbirkorlik faoliyatining ayrim turlari yoki funksiyalari talab qilinadigan sohada faoliyat ko‘rsatadigan boshqa tashkilotga (kompaniyaga) topshirilishi) hisoblanadi.
  
• 
  Optimallashtirish kompaniyaning biznes manfaatlaridan kelib chiqishi kerak.
  
• 
  Zamonaviy hayotda har qanday AT jarayonini optimallashtirish mumkin: dasturiy ta'minotni ishlab chiqish, kirishni boshqarish tizimlarining ishlashi, ma'lumotlarni saqlash tizimlari, ofis ishlarini tashkil etish va boshqalar. Asosiysi, bu jarayon jarayonning o'zi uchun emas, balki faqat tijorat manfaatlarini - bo'limlar samaradorligini oshirish va operatsion xarajatlarni kamaytirishni hisobga olsin. Optimallashtirish hech qachon "yomon" yoki "sifat hisobiga arzon" bilan sinonim bo'lmasligi kerak.
  

44. Kriptovalyutalar va blokcheyn texnologiyasining paydo bo‘lishi tarixi 1982-yilda kriptograf Devid Chaum xarid qilingan tovarlar yoki mijoz tomonidan ko‘rsatilgan xizmatlar uchun to‘langan to‘lovlar to‘g‘risidagi ma’lumotni kuzatishni taklif qildi. Savdo va moliyaviy operatsiyalarni ishonchli amalga oshirish uchun Devid Chaum 1989-yilda DigiCash korporatsiyasini tashkil etdi, u birinchi anonim to‘lov tizimini taqdim etdi.