Raqamli biznes modellari

2. Googlening jamiyatimizdagi o’rni.
Albatta, eng muhimi Google qidiruvidir. Busiz butun dunyo bo‘ylab foydalanuvchilar kerakli ma’lumotlarni samarali va tez topa olmasdilar. Bing va shunga o‘xshash hali tanilib ulgurmagan boshqa qidiruv tizimlari almashtirish uchun nomzod bo‘lishi mumkin, bundan tashqari, ba’zi mamlakatlarda Yandeksga o‘xshagan mahalliy qidiruv tizimlari ham mavjud. Rossiya uchun Google qidiruv tizimining yo‘qolishi katta muammo tug‘dirmasligi mumkin, negaki Rossiyada Yandeksdan qidirish Google'ning butun dunyo bo‘ylab tarqalishidan oldin ancha ommalashib ulgurgan edi.
Gmail ishlashni to‘xtatadi. Tartibsizliklar boshlanadi, chunki ko‘pchilik insonlar o‘zlarining pochta xatlarida muhim ma’lumotlarni saqlab qo‘ygan bo‘lishi mumkin, bu esa akkaunt egasining moliyaviy holatiga jiddiy ta’sir ko‘rsatishi turgan gap. Millionlab odamlar muhim ma’lumotlaridan ajralishadi, bu bilan birga milliardlab dollaridan. Chunki, axborot dunyodagi eng qimmat manba ekanligi hammaga ma’lum. Rossiyada Gmail'ning o‘rniga Mail.ru yoki Yandeks.Pochta kelishi mumkin. Boshqa mamlakatlarda ham mahalliy pochta xizmatlari mavjud. Ehtimol, Microsoft o‘z xizmatlari qatoriga pochtani qo‘shish orqali bu sohada ham yetakchilikni qo‘lga olar.YouTube'ning Google'ga tegishli ekanligini hamma bilsa kerak. Dunyo bo‘ylab millionlab odamlar ushbu sayt orqali katta pul ishlashadi. Qolgan millionlar esa faol tomoshabinlar, ular YouTube'dan zavqlanish yoki ta’lim uchun yaxshi platforma sifatida foydalanishadi. Bugungi kunda ushbu xizmatni internetdagi ko‘ngilochar markaz deb atash mumkin. YouTube yo‘qolgandan keyin internet ancha zerikarli tarmoqqa aylanib qoladi. Bunga sabab, Google'ning neyron tarmoqlariga asoslangan aqlli lenta va tavsiyalardan foydalanishidir. Alternativalarning paydo bo‘lishi bilan bizga yuqori sifatli videohosting taklif etilishi ehtimoldan yiroq.
Dunyo bo‘ylab Angular-Google ramkasida ishlaydigan millionlab saytlar yo‘qolib ketadi. Saytlarning yaxshi va sifatli shriftda yozilishi to‘xtaydi, chunki ular bepul Google Fonts shriftlarini qo‘llashadi. Ko‘pgina saytlar biron bir tarzda kompaniyaning bulutli xizmatlaridan, Google serverlaridan va boshqa vositalaridan foydalanadi. Gigantning yo‘q bo‘lib ketishi dunyodagi 30% saytlarning to‘g‘ri ishlashiga putur yetkazadi. Muhandislar ko‘plab vositalarni, shu jumladan TencorFlow (neyrotarmoq kutubxonasi)ni yo‘qotadilar. Biz Chrome brauzerini yo‘qotamiz, lekin Chromium qoladi, u Chrome asosida ishlaydigan ochiq kodli brauzer hisoblanadi. Android telefonlari qoladi, chunki bu ham ochiq kodli loyiha. Ammo biz smartfonlardagi Google xizmatlarini, shu jumladan, Google Play'ni ham yo‘qotamiz. Google'ning boshqaruvchisiz transport vositalari loyihasi yo‘qoladi, ammo texnik jihatdan Yandeks loyihasi undan yaxshiroq bo‘lganligi uchun bu sohada muammolar ko‘zga tashlanmaydi.Do‘kon javonlarida Chrome OS asosidagi noutbuklar sotilmaydi, ammo bu kichkina yo‘qotish.
Google sharlari orqali tarqatiladigan internetdan foydalanayotgan hindlar esa ko‘p narsa yo‘qotishi mumkin. Biz shuningdek, Google Maps olamidagi eng yaxshi xarita xizmatini yo‘qotamiz. Rossiyada, albatta, Yandeks xaritalari mavjud va ular ancha yaxshi ishlaydi. Google o‘z xizmatlari orqali qabul qilgan ulkan ma’lumotlar to‘plamiga ega. Ko‘plab loyihalar ushbu ma’lumot to‘plamlari asosida yaratilgan, shuning uchun ularning yo‘qolib ketishi dunyodagi barcha kompaniyalarning loyihalariga ma’lum darajada ta’sir qilishi mumkin. Matn va nutqlarni nisbatan yaxshi tarjima qila oladigan Google Translate xizmatidan mahrum bo‘lamiz. Unga munosib alternativalar esa hali o‘ylab topilmagan. Google ilovalari va Google Now kartalari O'rnatishGoogle ilovasi qurilmangizda Android (oldindan o'rnatilgan bo'lishi mumkin) yoki iOS, men yuqorida tavsiflangan ba'zi xususiyatlarga va hali ham tartibga solingan boshqa xususiyatlarga kirishingiz mumkin kartalari Google Now. Ushbu kartalar ma'lum ma'lumotlarni to'playdi: ob-havo sharoiti, yangiliklar, sport natijalari, haqida ma'lumot parvozlar y sayohat qilish, va boshqalar. - bu sizni qiziqtirgan mavzular bo'yicha doimiy ravishda yangilab turishga imkon beradi. Google dasturiga kiritilgan Google Now kartalarining eng qiziqarli jihatlaridan biri bu sizning xohishingizga ko'ra lentani sozlash va uni Internetda "qo'lga kiritilgan" maqolalar, yangiliklar va turli xil tarkibni o'z ichiga olgan o'ziga xos markazga aylantirishdir. Big G dasturiga kiritilgan lenta yordamida Google sizga nafaqat sizni qiziqtirgan tarkibni namoyish qiladi, balki ba'zi so'rovlaringizni ham taxmin qilishi mumkin! Sizga amaliy misol keltirishimni xohlaysizmi? Agar sizning sevimli jamoangiz o'ynaydigan o'yin yangi boshlangan bo'lsa, Google ilovasi sizni o'z vaqtida xabardor qiladi va qidirmoqchi bo'lgan barcha ma'lumotlarni o'z ichiga olgan xulosa kartasini ko'rsatadi. Shunga o'xshash narsa ob-havo, yangiliklar, parvozlar haqidagi ma'lumotlar va boshqalar uchun ham sodir bo'ladi.
Xulosa 16 may kuni «O‘zbektelekom» Milliy operatori va Google Global Cache (GGC) kompaniyasi Toshkentda O‘zbekistondagi foydalanuvchilar uchun Google xizmatlari sifatini yaxshilashda hamkorlik qilish to‘g‘risidagi kelishuvga erishdi. Bu haqda «O‘zbektelekom» matbuot xizmati xabar qildi. Google’ning Qaliforniyadagi qarorgohida Rossiya va MDH bo‘yicha yetakchi mutaxassis Deyv Shvars va kompaniyaning Yevropa (shu jumladan Rossiya va MDH), Yaqin Sharq va Afrika bozorlari uchun operatorlar bilan aloqalar bo‘yicha menejeri Yan Kliri «O‘zbektelekom» texnik maydonchasida GGC uskunasini o‘rnatish imkoniyatlari to‘g‘risida so‘zlab berdi. GGC CDN-uzeli (Content Delivery Network, kontentni yetkazib berish tarmog‘i)ning «O‘zbektelekom» tarmog‘ida ishga tushirilishi Google’ning eng ommalashgan resurslarini keshlash imkonini berib, O‘zbekistondagi barcha foydalanuvchilar uchun Google xizmatlari sifatini oshirishga zamin yaratadi. Endi tushuntirish vaqti keldi kabi Google orqali qidirish. "Klassik" umumiy veb-qidiruvdan tashqari siz qiziqqan kalit so'zlarni yozib ham qilishingiz mumkin qidirish satri Taniqli qidiruv tizimidan siz yangiliklarni, rasmlarni, videolarni, ob-havo ma'lumotlarini, sport reytinglari, ta'riflarni va boshqalarni topishni osonlashtiradigan maqsadli qidiruvlarni amalga oshirishingiz mumkin. Buning uchun avval Google veb-saytiga ulaning va quyidagi paragraflardagi ko'rsatmalarga amal qiling. Noticias'a Pul google-da yangiliklar qidirish, ichida so'z yoki iborani yozing qidirish satri (Chiq. avtohalokat, zilzila, va hokazo), ni bosing kattalashtirish oynasi va qidiruv natijalarini olish bilanoq, elementni bosing Noticias'a qidiruv maydonining darhol ostida joylashgan. "Sehr" ga kelsak, siz izlagan so'rovingiz haqidagi bir qator maqolalar va yangiliklardan foydalanishingiz mumkin.
Pul google-da rasmni qidiring, qidiruv tizimining sizga buni amalga oshirishga imkon beradigan bo'limiga bevosita kirishingiz uchun shu erni bosing yozish uchun el tadqiqot sohasi qiziqishingizning kaliti kelebek, Perro, hamsterva hokazo) Ko'rib turganingizdek, Google sizning qidiruvingizga mos keladigan bir qator rasmlarni topadi. Aniqroq qidirish uchun tugmani bosing asboblar darhol qidiruv satrining pastki qismida joylashgan va paydo bo'lgan menyuda ni tanlang va natijalarni filtrlang tamanoel rang yoki especie Siz qidirayotgan rasm. Qidiruv sistemasi bu – foydalanuvchilar o’ziga kerakli bo’lgan matn(so’z)ni kiritishadi va shu asosida qidiruv sistemalari foydalanuvchi matni uchragan saytlar ro’yhatini chiqarib beradi. Bu juda qulay tizim hisoblanib, barcha yoshdagi foydalanuvchilarga tegishli va barcha tilllarda kerakli ma’lumotlarni topishga imkon beradi, albatta bu ma’lumotlar internet tarmog’igakiritilgan bo’lishi lozim. Qidiruv sistemalari internet tarmog’iga kiritilgan vaqidiruv tizimlari ro’yhatidan o’tgan saytlar ichidan kerakli axborotlarni qidiradi. Bu tizimlarga YANDEX, YAHOO, GOOGLE vahakazolarni misol qilish mumkin. Qidiruv tizimi nima ekanligini bilib oldingiz, endi GOOGLE qidiruv tizimiga oid faktlar bilan tanishib, o’zingizgaqo’shimcha ma’lumot olishingiz mumkin: Google kompaniyasini asoschilari Larry Page va Sergey Brin hisoblanadi. Larry Page va Sergey Brin PageRank tehnologiyasiga patent olgach, o’z kompaniyalarini AltaVista kompaniyasiga 1 mln dollarga sotib yubormoqchi bo’lishdi, lekin AltaVista bu taklifni qabul qilmaydi va o’ziga kuchli raqobatchi yaratib oldi. PageRank tehnologiyasi kodlarida 500 mln ga yaqin o’zgaruvchilar va 2mlrd ga yaqin mantiqiy elementlar mavjud ekan. Dastlabki Google kompaniyasining serverlari linux operatsion tizimida ishlagan. The Grateful Dead gruppasi oshpazi hozirgi kunda Google kompaniyasining bosh oshpazi ekan. To’ride kim ko’proq to’lasa, o’shatta ishlash kerakda. Boshqa korxonalardanfarqli ravishda Google kompaniyasi iqtisodiy krizis paytida ham o’z shtatini kengaytirishga erishgan ekan(2000 yil).
Google kompaniyasida 3000 ga yaqin ishchi ishlar ekan. Kompaniyaning 450000 ga yaqin serverlari mavjud bo’lib, ular butun dunyobo’ylab tarqalgan ekan. Google saytining oddiyligi(asosan oq fon), dastlab bu korxonada yaxshi dizaynerlar yo’qligi bilan tushuntirilar ekan. Sayt yaratuvchilari bilmi sust bo’lib, hattoki “Submit” tugmasini ham qilisha olmagan ekan. Klaviaturadagi Enter tugmasi submit tugmasini o’rnini bosgan ekan. Google kompaniyasida ish shunday yo’lga qo’yilganki, ishchilar ish vaqtining 20% ni, o’zlarining shaxsiydasturlari (proyektlari) ustida ishlashga sarflashar ekan. Shu sababli hozirgi kunda google ning kichik xizmatlari ko’payib ketmoqda(Orkut, Google news,.). Lekin bu xizmatlar foydalanuvchilarga e’lon qilinmas ekan. Kompaniyani to’g’ri nomlanishi GOOGOL edi,lekin kompaniyani tasdiqlatish davomida xatolikga yo’l qo’yilib, google nomiyozib yuborilgan. Bu xatolik to’g’irlanmasdan qolgan. O’ylangan kompaniya nomi Googol – katta o’lchamdagi raqamlar deganidir(10 darajasi 100). 2004 yilda kompaniya dastlabki aksiyalarini birjaga qo’yadi va o’z aksiyalarini donasini 85$ qilib belgilaydi. Biryil ichida bu aksiya 317,8$ ga ko’tariladi. Hech qachon aksiya narxi dastlabki(85$) narxidan pastga tushmagan. Google kompaniyasi o’z emblemasini har bayramda, shu bayramga mos holda o’zgartirib turadi va shu tariqa eski bayramlarni yuzaga chiqarishga harakat qiladi. Google sayti 100 ga yaqin tillarni tushuna olar ekan, undan tashqari xar hil multfilmdagi qahramonlarni tilini ham(misol uchun Bugs Bunny). Dastlab bu sayt juda sodda tuzilgan bo’lib, sayt tekshiruvchilar, kerakli so’rovni kiritishib, natijasini kutib o’tiraverishgan ekan(agar natija0 bo’lsa). Xattoki so’rov qachon tugaganini ham bilishmagan ekan. So’ng sayt kodini o’zgartirib, so’rov tugaganini bildiruvchi xabar chiqaradigan qilishgan ekan. Google kompaniyasi 20%/5% degan qoidaga amal qilishar ekan. Agar 20% foydalanuvchi yangi yaratilgan funksiyadan foydalansa, bu funksiya saytning asosiy interfeysida qolar ekan. Agar 5% foydalanuvchilar bu funksiyadan foydalansa, bu funksiya saytning “расширенные настройки” degan qismiga joylashtirilar ekan.
27 Google kompaniyasi ishchilarida qat’i o’rnatilgan ish soati mavjud emas ekan. Kim qachon ishlash foydali deb topsa o’sha vaqtda ishlar ekan. Asosiysi ish plani bajarilsa bo’ldi. Google kompaniyasi yangi kadr olishda quyidagicha yo’l tutar ekan. HR xizmat orqali jo’natilgan 10 ta shaxsiy varaqadan 1 tasiga telefon qilarekan. 10 ta telefon qilganlardan1 tasini suhbatga chaqirar ekan, 10 ta suhbatga kegan odamdan 1 tasini ishga olar ekan. Demak google ga kirish konkursi 1:1000 ekan. Google kompaniyasiga ishga kirish qiyin ekanini ko’rdik, shu bilan birga ishdan haydalish ham qiyin ekan. Ishlashni hohlamagan ishchi bilan suhbat uyishtirilar ekan vaboshqa ish taklif qilinar ekan, yana ishlamasa, yoniga bitta ishchi berib ishni o’rgatib nazorat qilar ekan, shunda hamishlamasa yana bir bor jiddiy suhbat uyishtirilar ekan, va nihoyat yarim yil deganda ishdan bo’shatilar ekan. Bu albatta kamdan kam bo’ladigan holat, chunki kompaniya, ishga kirishda hodimlarni chertib-chertib ishga qabul qiladiku. Google-shaharchada ya’ni google kompaniyasi hududida 20 ta restoran hodimlar uchun xizmat qilar ekan, eng qizig’i barcha restoranlar tekin ekan. Bu restoranlarda italyan, arab, meksikan taomlari va fastfood yeguliklari mavjud ekan. Har juma kunlari google ishchilari, bizni til bilan aytganda choyhona qilishar ekan. Albatta osh yeyishmaydi, yig’ilishib pivo, vino ichib yangi rejalar tuzib, gaplashib o’tirishar ekan. Google kompaniyasi joylashgan ko’cha “Google street” deb nomlanar ekan. Kompaniyada ishchilar uchun alohida avtobuslar yo’lgaqo’yilgan, undan tashqari hodim o’zi qayerda ishlashini tanlar ekan(uyda yoki ishxonada), yana bir qiziq tomoni hodimlar uchun ma’lum bir vaqtlarda har xil yulduzlar ishtrokida konsertlar uyishtirib turilar ekan(Профсоюз yaxshi ishlar ekan).