Raqamlarda poetik ma`no va mantiq. A. Navoiy lirikasida raqamlar hissiyot belgisi a. Navoiy she`riyatida ramziy raqamlar talqini

Ikkinchidan, o`zbek mumtoz adabiyotida raqam magiyasi yoki «sehrli» raqamlarga sig`inish hodisasi yorqin nazarga tashlanmasa-da, qadimgi ishonch va tasavvurlardan ularni butunlay ajratib ham bo`lmasligini aniqladik
Uchinchidan, bir tariqatga mansub shoirlarning raqam zamiriga singdirgan mazmun-mohiyati boshqa bir tariqat vakili bo`lgan shoir talqiniga mos kelmasligi mumkin. Buni nazardan soqit etmaslikka tirishdik. Raqamlarni muqaddaslashtirish jahondagi turli xalqlarda turli maqsadlarda amalga oshganidek, ularning ma`no haqiqati va sirlari ham mazhab, tariqat va ta`limotlarning mafkuraviy qarashlaridan kelib chiqib o`zgarib borgan. To`rt va yetti raqamlari zamiridagi ma`no-mohiyatni o`rganish asnosida bunga amin bo;lishga o`rindik.
To`rtinchidan, badiiy ijodda raqam qo`llash, raqam yordamida fikr bayon aylashdan ko`zlangan bosh maqsad olam orqali odam, odam vositasida olam sir-asrorini ochish, komil insonga xos xususiyat va fazilatlarni ifodalash bo`lgan. Alisher Navoiy ijodida qo`llangan yetti yoki to`qqiz ko`k, o`n sakkiz ming olam kabi birikmalarni tekshirganganda, raqamlar zamiridagi ramz va majoz orqali komil inson mohiyatini yoritishga qaratilgan fikr-mulohazalar bayon etilganligi ayon bo`ldi.
Beshinchidan, raqam ramzlari, ularning majoziy mohiyatini kashf etish, shuningdek, badiiy ijodda ulardan samarali foydalanish raqamlar zamiriga singdirilgan ilmiy zaminga ham asoslanilgan. Shu ma`noda raqamlarning xalqimiz tarixi, urf-odatlari, an`analari bilan bog`liq jihatlari bilan birga, ularning ilmiy asoslari, fan qo`lga kiro`tgan yutuqlardan ham foydalanilgan.
Oltinchidan, so`z qo`llash shoirdan qanchalik mahorat talab etsa, she`rda raqamga murojaat qilish ham shunga yaqin malaka va mohirlikni talab qiladi. Chunki har bir raqam o`ziga xos va yangi mazmundagi so`z goho ibora va ma`no qiymatiga ega. Shuning uchun raqam sirtdan bir «belgi», son va miqdor birligi bo`lib ko`rinsa-da, u she`rda ham g`oyaviy, ham estetik mukammallik va ta`sirchanlikka xizmat qiladi. Mubolag`a, ruju`, istiora singari badiiy san`atlarda qo`llanilgan raqamlar bunga dalil bo`lishi mumkin.
Yettinchidan, raqamlar vositasida obrazli fikr yuritish shoir mahoratini, malakasini sinovdan o`tkazgan. Hatto bir-biriga zid bo`lmaydigan, qarama-qarshi ma`no ifodalamaydigan raqamlar vositasida shunaqangi ajoyib tazodlar yaratilganki, bu bevosita ijodkor fantaziyasining kuchliligidan dalolat beradi. Tajnis, tardi aks san`atlari qo`llanilgan baytlardagi raqamlar ramziyligidan foydalanishda ham shunday xulosaga kelish mumkin.