Рақобат тушунчаси ва моҳияти

8.3. Рақобат эволюцияси ва унга таъсир этувчи омиллар
Замонавий рақобат шароитида ҳамкорлик қилиш – рақобат устунлигини шакллантириш шарти сифатида ҳаракатланиб, қарама-қарши рақибликдан ўзаро алоқадаги рақибликка зтиш зарурдир.
Бунда стратегик шериклик асосида турли гуруҳлар тузилади.
Рақобат суръатларига таъсир этувчи омиллар
Рақобатнинг ривожланишига таъсир этувчи омилларни 6 та турга ажратиш мумкин:
технологик ўзгаришлар
талабдаги ўзгаришлар
бозор тузилмасидаги ўзгаришлар
маҳсулот номенклатурасидаги ўзгаришлар
тармоқ ривожланиши
нинг динамикаси
давлатнинг иқтисодий сиёсатидаги ўзгаришлар
8.4. Рақобатли устунлик тушунчаси
Рақобатли устунлик - товар ёки марканинг фирмага ўзининг бевосита рақобатчиларига нисбатан маълум бир устунлик берадиган характеристикаси ва хусусиятларидир.
Бу характеристикалар (атрибутлар) ғоятда хилма-хил бўлиши ва товарнинг ўзига (асосий хизматга) ҳам, асосий хизматга қўшимча хизматларга, ишлаб чиқариш, савдо шаклларига ҳам тааллуқли бўлиши, ҳамда фирма ёки товарга хос бўлиши мумкин.
Демак, бундай устунлик нисбий бўлади ва товар бозорида ёки бозор сегментида энг яхши мавқега эга бўлган рақобатчига нисбатан белгиланади. Бу энг хавфли рақобатчи имтиёзли рақобатчи деб аталади.
Рақобат устунлигини танлашни белгилаб берувчи ҳолатлар
Рақобатчининг нисбий устунлиги турли омиллар билан белгиланади. Умуман олганда, бу омилларни улар вужудга келтирадиган ички ва ташқи устунликлардан келиб чиққан ҳолда икки кенг тоифага ажратиш мумкин

• фирманинг “бозор қудратини” оширади, яъни у бозорни имтиёзли рақобатчидагига нисбатан юқорироқ сотиш нархларини қабул қилишга мажбур қила олади, чунки имтиёзли рақобатчи бундай ажралиб турувчи сифатларни таклиф эта олмайди.

ташқи рақобатли устунлик

• фирмага кўпроқ рентабеллик келтирувчи ва уни сотув нархларининг бозор ёки рақобат томонидан пасайтирилишига кўпроқ даражада бардошли қилувчи юқорироқ “унумдорлик” оқибатидир. Ички рақобатли устунликка асосланган стратегия харажатлар бўйича устунлик стратегияси бўлиб, у асосан фирманинг ташкилий ва ишлаб чиқариш “ноу-хау”сига асосланади.

Ички рақобатли устунлик