Рангтасвир техналогияси

BUYUK USTALARNING RANGTASVIR TEXNOLOGIYASI 

Dastgohli  rangtasvirning  paydo  bo'lishi  eramizdan  avvalgi  V  asrning 

ikkinchi  yarmida  yashab  o'tgan  Pleniy  ta'biricha:  «yorug'-soyalarni  va  optik 

illyuziyaning buyuk ustalari Zevksiz va Parrasiylar kirgan rangtasvir eshigi» ni 

ochib bergan afinalik Appolodor faoliyati bilan bog'lanadi.  

27 

---

Qadimiy  mualliflarning  aytishicha,  Appolodorning  zamondoshlari 

«Skiagraf»  «soyalantiruvchi»  deb  ataganlar,  qaysiki,  faqat  unda  dastgohli 

kartinaning  ilk  boshlovchisini  ko'rish  bilan  birga,  predmetlarning  tasvirini 

yorug'-soya modelirovkasining asoschisi sifatida tan oladilar. 

Xususan,  eng  qadimiy  rangtasvir  asarlari  namunalari  davrimizning  I  – 

asrlarga  taalluqli  bo'lib,  ular  Misrdan  topilgan  qabrlarga  qo'yiladigan 

portretlardir.  Enkaustik  texnikada  bajarilgan  bu  portretlar  o'sha  davrlarda 

ellinistik rangtasvir ustamolligini yuqori cho'qqisida deb hukm chiqarishga olib 

keldi. 

Keyingi Yevropa rangtasviri rivoji xristianlikni tasdiqlanishiga bog'liq. V-

IV  asrda  antik  dunyoqarash  va  Rim  davlatini  inqirozi  arafasida  g'olib  keladi. 

Shu  kundan  e'tiboran  rangtasvir  g'oyaviy,  badiiy  sistemaga  kirgan  xristian 

cherkovlari g'oyalari bilan yoritilgan. 

Vizantiyada  VI  asrda  san'at  o'choqlaridan  biri  paydo  bo'ladiki  u  real 

olamni  xristian  simvolikasi  bilan  yo'g'rilgan  obrazida  idrok  etishdan  iborat 

bo'ladi. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

XI  asrda  G'arbiy  Yevropa  san'ati  xristian  cherkovi  ta'sirida  an'analari 

sustlasha  borib,  olamning  o'zgarmasligi  xudojo'ylikning  mohiyati,  odam  va 

xudo munosabatlari sferasi, ular orqali sosial tarixiy faktorlar talabi san'atni va 

uning  oldidagi  vazifalarni  yangicha  tushunish,  shaxsiyatni  faol  namoyon 

bo'lishiga olib keldi. 

Tasodifiy  emaski,  aynan  G'arbiy  Yevropada,  eng avval,  Italiya hududida 

bu an'analar ancha ifodasini topdi.  

---

Rassomlar  Vizantiyalik  greklardan  olgan  dastlabki  bilimlarini  endi 

unutishga, taqliddan voz kechishga urinadilar. 

Uyg'onish  davri  san'ati  Italiyada  hamda  Shimoliy  Yevropada  birinchi 

navbatda  Niderlandiyada  ikonani  endi  kartina  asar  sifatida  tushunish  odam 

munosabatlarini, odamni dunyo bilan boy aloqasi tevarakdagi tabiat predmetlari 

muhitni aks ettirish ma'qul sanaladi.