Rangli va qora

3.16. - rasm.
Xomaki misni tozalash uchun mo‘ljallangan ILK-6 markali 
induksion pechning ko‘rinishi. 
3.17.- rasm.
IST markali po‘lat eritishga mo‘ljallangan indukitson pech. 
1-futerovka; 2-jarayonning borishini ko‘rsatuvchi datchik; 3-induktor; 4-asos va 
karkas; 5-qopqoq; 6-qopqoqni ko‘taruvchi mexanizm; 7-pechni harakatga 
keltiruvchi mexanizm. 

---

57 
3.14. PO’LATLARNI TASNIFI 
Po’latlarni dunyo bo’yicha yagona tasniflash sistemasi mavjud emas. 
O’zbekistonda va sobiq ittifoq davlatlarida po’latlarni tasniflash va ularni tarkibi, 
hamda sifatiga talablar tegishli davlat standartlari va texnikaviy shartlar bilan 
belgilanadi. U yoki bu usul bilan olingan po’latlar o’z xususiyatlari bilan 
favqulodda rang-barang bo’ladi. Ular quyidagi alomatlari bo’yicha tasniflanadi. 
A) Ishlatish maqsadi bo’yicha po’latlarni quyidagi asosiy guruhlarga bo’lish 
mumkin: yonish (topochnuyu) va qozonxona po’latlari, temir yo’l transporti uchun 
po’latlar (relslar, temir yo’l g’ildiraklarini belbog’i (bandaj) uchun po’lat va 
boshqalar), konstruksion po’lat (binolarni, ko’priklarni, turli xil mashinalarni va 
boshqalarni qurish uchun turli metall konstruksiyalarini yasashda ishlatiladi), 
zoldirli podshipnik po’latlari, asbobsozlik po’latlari (turli xil asboblar, qirqichlar, 
prokat qilish stanoklarini valiklarini, temirchilik-shtampovkalash uskunalarini 
detallarini va boshqalarni yasashda ishlatiladi), ressor-prujina po’latlari, 
transformator po’latlari, zanglamaydigan po’latlar, qurolsozlik po’latlari, truba 
ishlab chiqarish po’latlari va boshqalar. 
Po’latlar sifati bo’yicha ko’p hollarda quyidagi guruhlarga bo’linadi: oddiy 
sifatli va yuqori sifatli. Bu guruhlarning bir-biridan farqi – ularning tarkibidagi 
ruhsat etilgan zararli aralashmaning (birinchi navbatda oltingugurt va ftor), hamda 
alohida talab qo’yilganda nometallik moddalarini va boshqa metallarini miqdoriga 
bog’liq bo’ladi. Masalan, oddiy sifatli po’latlarda oltingugurt va fosforni ruhsat 
etilgan miqdori 0,055-0,06 foizgacha, sifatli po’latlarda 0,02-0,03 foizgacha 
bo’lishi kerak. 
V) Po’latlar kimyoviy tarkibi bo’yicha uglerodli (o’z navbatida past, o’rta va 
yuqori uglerodlashgan), past-, o’rta- va yuqori ligerlangan (o’z navbatida, 
xromlangan, marganeslangan, xromnikellangan va boshqalar). 
Sobiq ittifoq respublikalarida po’latlarni kimyoviy tarkibini belgilashning 
quyidagi yagona belgilash bilan belgilangan: