Rangli va qora

 
9.5. MAGNIY VA UNING XOSSALARI 
 
Magniy
. Magniyning boshqa metallardan farq qiladigan muhim xususiyati 
kichik zichligi - 1,74 g/sm
3
hisoblanadi. Olimlar magniy ishtirok etgan engil, 
mustahkam, issiqqa bardoshli bir qator qotishmalar kashf etishga muvaffaq 
bulishdi. Magniyni legirlash uchun Ti, AI, Be, Li, Cd, Ce kabi metallar ishlatiladi.
 
Texnikada foydalaniladigan metallarnnng ichida magnii plastikligi, 
engilligi bilan ajralib turadi. Uning suyuqlanish temperaturasi 651°S, zichligi 
1,74 g/sm
3
bulib, cho’zilishdagi mustahkamlnk chegarasi 170 — 210 MPa, 
qattiqligi (Brinell bo’yicha) 150 MPa. Toza magniy kislorod bilan shiddatli 
birikadi. Uning A1, Mp, Zn li qotishmalaridan sanoatda keng foydalaniladi. 
Mamlakatimnzda magngiy 1931 — 1936 yillardan boshlab olinmokda. 
Tabiatda magniy ko’pgina minerallar tarkibida uchraydi. Asosiy magniy 
rudalariga quyidagi birikmalar kiradi: 
1 .
Magnezit. Bu mineral magniy karbonat (MgCO
3
) dan iborat bo’lib, uning 
tarkibida 28.8 % Mg, qolgani esa Si, Fe, A1, Sa oksidlari bo’ladi. MDX 
davlatlarida magnezit konlari Ural va boshqa joylarda bor. 
2.
Dolomit. Bu mineral (MgSO
3
• SaSOz) tarkibli qo’sh karbonat bo’lib, uning 
tarkibida 13,5% Mg bo’ladi. Bundan tashqari kvars, kalsit, gips va boshka 
qo’shimchalar xam uchraydi. Dolomitning yirik konlari Ural, Ukraina va 
boshqa joylarda bor. 
3.
Karnallit. Bu mineral magniy va kaliyning suvli xloridi (Mg S1
2
• KSl • 
6 N
2
O) bulib, uning tarkibida 8,8% Mg va boshqa qo’shimchalar buladi. 
Karnallitning yirik konlari Ural va boshka joylarda bor. 
4.
Bishofit. Bu mineral magniyning suvli xloridi (MgS1
2
-6N
2
O) bo’lib, uning 
tarkibida 12% gacha Mg bo’ladi. Bu birikmalarda ham turli qo’shimchalar 
uchraydi. U asosan, dengiz va
 
ko’l suvlarida bo’ladi.