Radjabov A., Vaxidov A. X. Toshkent 2017

Birinchi kategoriyali 
iste’molchilarda elektr ta ’minot tizimida 
uzilishlar bo'lmasligi lozim. Ularda elektr ta’minoti buzilsa, yirik 
moddiy zarar, mahsulotlarni ko‘p miqdorda buzilishi yoki xayvonlar 
o ‘limi b o ‘lishi mumkin, hamda insonlar hayoti xavf ostida qolishi 
yoki texnologik jarayonda katta buzilishlar bo‘lishi mumkin. 
Birinchi 
kategoriyali 
iste’molchilarga 
yirik 
parrandachilik 
komplekslari, shifoxonalar kiradi.
Ikkinchi kategoriyali 
iste’molchilarda 3,5 soatgacha elektr 
ta’minotida uzilishlar boiishi mumkin. Ularda elektr ta’minotidagi 
uzilishlar 
qishloq 
xo‘jaligi 
mahsulotlari 
ishlab 
chiqarishi 
kamayishiga, mahsulot sifatini pasayishiga, ekspluatatsiya sharoitini 
pasayishiga olib keladi. K o‘pchilik qishloq xo‘jaligi obyektlari II 
kategoriyali iste’molchi bo‘lib hisoblanadi.
Uchinchi kategoriyali 
iste’molchilarga I va II kategoriyaga 
kiritilmagan barcha obyektlar kiritiladi. Ularda elektr ta’minot 
tizimidagi uzilishlar bir sutkagacha ruxsat beriladi.
Birinchi kategoriyali iste’molchilarda elektr ta ’minoti tizimida 
uzilishlar boim asligi uchun avtomat ravishda ulanadigan rezerv 
elektr tarmog‘i yoki rezerv elektr stansiyasi bo‘lishi zarur. Ular bir-
140

---

bin bilan bog‘liq bo‘lmagan ikki tarmoqdan energiya olib turadilar.
Birinchi 
kategoriyali 
iste’molchilarga 
yirik 
chorvachilik 
fermalari va komplekslari, 800 va undan ortiq qora molga ega sut 
fermalari, 12 ming va undan ortiq cho‘chqa fermalari, 10 ming va 
undan ortiq yetishtirilayotgan yosh mollar komplekslari, 25 ming va 
undan ortiq tovuqga ega parrandachilik fermalari va boshqalar 
kiradi.
Elektr energiyani qishloq xo‘jaligida qo‘llash turlari va 
usullarini ham energetik, ham sohalarga ko‘ra sinflash mumkin. 
Energetik tamoyil elektr energiyani boshqa turdagi energiya 
o‘zgartirishni hamda texnologik jarayonlarda bevosita qo‘llanilishini 
aks etadi. (10.2-jadval).
Aynan shu tamoilga asosan hozirgi kunda ejlektr energiyani 
qo‘llash bo ‘yicha mashhur turlar va ulsullami quyidagilarga ajratish 
mumkin:
- elektr energiyani mexanik energiyaga aylantirish (mashina va 
mexanizmlaming elektr yuritmasi);
- elektr energiyani issiqlikka aylantirish (elektr qizdirish);
- elektr energiyani 
elektromagnit nurlanish 
energiyasiga 
aylantirish (elektr yoritish, nurlatish va boshqalar);
-e le k tr energiyani texnologik jarayonlarda bevosita qo‘llash 
(elektrotexnologiy a).
Qishloq xo‘jaliq ishlab chiqarishida ish mashinalari va 
mexanizmlari elektr yuritmasi muhim o\rin tutadi. Elektr yuritma 
deganda o ‘zgartiruvchi, elektr harakatga keltiruvchi, uzatuvchi va 
boshqaruvchi qurilmadan tashkil topgan elektr mexanik tizim 
tushuniladi.
141

---

10.2-jadval