Radjabov A., Vaxidov A. X. Toshkent 2017

8.1-rasm. Lodigin cho‘g‘lanma lampasi:
1 i 2- ulanish joylari, 3 - ko‘mir ustun (sterjen).
113

---

1890-yilda A.N.Lodigin tomonidan metall simli (volfram) 
cho‘g ‘lanma lampani ixtiro qilingan. Bunda sim harorati qancha 
yuqori b o is a , shuncha uning nurlanish energiyasi y o ru g iik
k o ‘rinishiga o'zgartiriladi. Lekin birinchi cho‘g ‘lanma lampalarda 
sim harorati 1500-1600 °S dan oshmagan, shuning uchun bunday 
turdagi cho‘g ‘lanma lampalar oldingi kerosinli va boshqa turdagi 
lampalarga nisbatan m a iu m darajada oldinga siljish b o ‘lgan, 
Bularga qaramasdan bunday turdagi lampalar kam iqtisodli b o ig a n
va har y o ru g iik kuchi kandelasiga 6 V t qu w atd a energiya iste’mol 
qilgan. 
Lam palaming yanada iqtisodli b o iish in i ta ’minlash 
maqsadida 
katta 
haroratga 
bardosh 
beradigan 
yangi 
sim 
materiallarini izlashni va yaratishni talab qildi. Bugungi kunda 
volframdan ingichka b ir jinsli simlami ishlab chiqish texnologiyasi 
juda yuqori (erish harorati - 3370°S) va hozirgi davrda zamonaviy 
cho‘g ia n m a lampalar volfram simlardan iborat.
1913-yilda amerikaiik fizik va ximik Irvin Lengm yur (1881- 
1957-y.y.) lampa ballonini inert gaz (argon) bilan to id irish taklifini 
berdi, natijada sim bug ian ishi sekinlashgan. Bundan tashqari
I.Lengmyur simni spiral shaklini taklif etdi va natijada ballonga 
to id irilg an gaz bilan to ‘qnashuvida issiqlik uzatish darajasi 
anchagina kamayadi va sim harorati koiariladi. Volframli spirallar 
v a inert gazlami qo ilanishi ism haroratini 2400 °S gacha k o ia rish
va lampalarda energiya xarajatlarini 0,6 Vt/Kd gacha kamaytirish 
imkoniyatlarini yaratdi.
8.2-rasmda umumiy qo ilanishga m o ijallang an zamonaviy 
cho‘g ‘lanma lampalaming tuzilishi ko'rsatilgan.
114

---