|
xususiyatlarini tushuntiring.
9. Ro ‘zg ‘or ishlariga mo ‘Ijalangan uskunalar va mashinalarda
qanday elektr dvigatellar ishlatiladi?
JO. Universal kollektorli elektr dnigatellarning cho ‘tkalariga
parallelanadigan kondensatorlar blokining vazifasi nimadan iborat?
11. Absorbsiey va kompressorli muzlatgichlarning afzalliklari
va kamchiliklarini tushuntiring.
12. Elektr
maishiy
uskunalardan foydalanishnmg
asosiy
qoidalari qanday?
160
12-BOB. QISHLOQ VA SUV XO‘JALIGIDA ILMIY-TEXNIK
TARAQQIYOT
Ilmiy texnik taraqqiyot fan va texmkaning uzviy bogiiqlikdagi
uzluksiz, bir birini toTdirib bomvchi rivojlanishi boTib, uning
asosida texnologik jarayonlar va ishlab chiqarish vositalari
takomillashib boradi va pirovard natijada ishlab chiqarishda
unumdorlikning oshishiga olib keladi. Ilmiy texnik rivojlanish o ‘z
navbatida yangi turdagi xomashyolar va materiallar yaratish
imkonini beradi. Ilmiy texnik taraqiyot insoniyat va jamiyat rivoii va
mamlakat aholisining farovonligi uchun hizmat qiladi. Fanning
rivojlanishi ishlab chiqarish kuchlaridan samarali foydalanish,
moddiy resurslarni tejash, aholini ijtimoiy, madaniy-maishiy
turmush darajasini kutarilishida muhim omil boTib xizmat qiladi.
Buyuk
bobolarimiz
Al-Farg‘oniy,
Al-Xorazmiy,
Mirzo-
Ulug‘bek, Al-Beruniy va boshqalaming duneviy ilmlardagi yaratgan
kashfiyotlari o ‘tgan ming yilliklarda ham fan taraqqiyotiga e’tibomi
nixoyat yuqoriligi bo ‘!ganligini va shu boisdon yuksak darajada
rivojlanganidan dalolat beradi.
Insoniyat va jamiyat uchun moddiy boyliklar yaratishni ilmiy
texnik taraqqiyotsiz tasaw ur etib boTmaydi. Qishloq xo‘jaligi
mahsulotlarini yetishtirish, ularga birlamchi qayta ishlov berish va
saqlash jarayonlari ko‘p mexnat talab qiladigan agrotexnik va
texnologik jarayonlar bo‘lib, sohani barqaror rivojlanishi uchun,
tuproqshunoslik, agronomiya va boshqa fanlar qatorida texnikaviy
fanlar ham muhim o‘rinni egallaydi. 0 ‘zbekiston Markaziy Osiyoda
paxtachilik, bog‘dorchilik, ipakchilik qoraqo‘lchi!ik va qishloq
xo‘jaligining boshqa tarmoqlari bo'yicha, hamda irrigatsiya va
melioratsiya tarmoqlarida qadimdan yetakchi mamlakatlardan
hisoblangan va bugungi kunda ham jahonda o ‘z mavkeini saqlab
kelmokda. XX asming 60-yillaridan tuprog‘i sho‘rlangan erlami
o‘zlashtirish bo‘yicha respublikada amalga oshirilgan ilmiy -
Ш
nazariy va amaliy ishlami butun dunyoda sho‘rlangan erlarda
dexkonchilik qilishning buyuk kashfiyoti
deb
etrof etildi.
0 ‘zbekistonning bu boradagi tajribasi o ‘zbek olimlari va injenerlari
tomonidan ko‘pgina Osiyo va Afrika mamlakatlarida keng
qo‘llanishi joriy etildi. Qishloq xo‘jaligi ekinlari seleksiyasi va
urug‘chiiigi keng rivojlanib qilmoqda va yuqori hosil olish uchun
yangi navlar yaratilmoqda.
Ayniqsa, mustaqillik yillari qishloq xo‘jaligini rivojlantirish,
seleksiya va urug'chilik dehqonchilikda ustivor vazifa etib
belgilanganligi bu boradagi fan o‘z samarasini bermoqda.
Qishloq x o ‘jaligida mahsulot ishlab chiqarishni jadallashtirish,
mahsulot sifatini yaxshilash, uning tannarxini kamaytirishning butun
jahonda tan olingan muhim omillaridan biri bu soha ishlab
chiqarishini mexanizatsiyalash, elektrlashtirish va avtomatlash-
tirishdir.
Katta quvvatga ega erga ishlov berish texnikalari, ekinlarga
ishlov beruvchi, hosilni yig‘i'b - terib oluvchi va boshqa qishloq
xo‘jaligi mashinalarining yaratilishi dexkonchilik qilinadigan er
maydonlarini ko‘paytirish, hosildorlikni oshirish va mahsulot
tannarxini
pasaytirish natijasida
0 ‘zbekistonda
asosiy ekin
hisoblangan paxta eqiladigan maydonlarini 3,6 mln. gektarga
yetkazildi.
Ilmiy-texnik taraqqiyot - bu ilm va texnikaning yagona,
uzluksiz, o ‘zaro shartlangan, odimlovchi taraqqiyoti, bu asosda
ishlab chiqarish vositalari va texnik jarayonlami takomillashtirish,
yangi turdagi xomashyo va materiallarni yaratishdir.
Energetika - xalq jo ‘jaligining boshqa sohalari rivojlanishi
uchun negizdir.
Qishloq x o ‘jaliginmg hozirgi kungi
taraqqiyot darajasi
quyidagilar bilan tasniflanadi;
- yagona agrosanoat kompieksini tashkil etuvchi barcha
162
sohaiaming
o ‘zaro
bogiangan,
mutanosiblashgan
ishini
ta’minlovchi ishlarni davom ettirish;
-y a n g i mahsuldor qishloq xo‘jalik mahsulotlari turlarini
yaratish va yangi mahsuldor chorva turlarini yetishtirish;
~ o‘simlikshunoslik va chorvachilikda progressiv mashina
texnologiyalarini yaratish;
- elektrlashtirilgan mashinalaming avtomatik tizimlarini ishlab
chiqish;
-y e rla m i melioratsiyasi va sug‘orishni rivojlantirish;
- iqtisodiy munosabatlar, xo‘jalik va boshqaruv mexanizmlarini
takomillashtirish;
-q ish lo q aholisining iqtisodiy, ijtimoiy-siyosiy va madaniy
turmush tarzini har tomonlama va hamjihatldikda rivojlanishi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
