Radjabov A., Vaxidov A. X. Toshkent 2017



Download 9,08 Mb.
Pdf ko'rish
bet17/129
Sana18.04.2022
Hajmi9,08 Mb.
#560421
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   129
Bog'liq
elektr podstasiya

Biosfera va taraqqiyot. 
Biosfera deganda tirik m avjudodlar 
yashovchi muhit tushuniladi, y a ’ni bunga litosferaning bir qismi, 
atmosfera va gidrosfera kiradi.
Quruq atmosfera qatlamiga quyidagi gazlar kiradi azot (79-80%
hajmi b o ‘yicha), kislorod (19-20% ), bundan tashqari argon, 
karbonat akgidrid gazi va boshqa elementlar (1%). Keltirilgan 
gazlardan tashqari atmosferada suv b u g ia ri va boshqa aralashmalar 
mavjud. Atmosfera qatlami em i haddan tashqari sovib yoki qizib 
ketishdan saqlovchi qatlam vazifasini o ‘taydi. U ndagi suv b u g ia ri 
v a karbonat angidrid gazlarining borligi em ing issiqlik rejimiga 
qattiq ta ’sir etadi. Atmosferadagi karbonatt angidrid gazining 
miqdori 0,03% qiymat bilan belgilanadi. Bu kattalik organizmlar 
yashovchanligi va yonish jarayonlari natijasida o ‘zgaradi.
K atta shaharlarda karbonat angirid gazining miqdori foiz 
k o ‘rinishda 0,07 va undan yuqori qiymatlarga etadi.
Taxmin qilinishicha, har yili 5 -10 mlrd.t. kislorod yoqilmoqda. 
havo tarkibi yillar davom ida asta-sekin o ‘zgaradi, Lekin bu 
o ‘zgarishlar orqaga qaytarilib b oim ayd ig an xarakterga ega. Ayniqsa 
karbonat angidrid gazining atmosferadagi miqdorining ortishi
29


tashvishli holdir. Kuzatish va hisoblashlarga qaraganda so ‘ngi yuz 
yillik davomida karbonat angidrid gazining miqdori 15% ga ortgan, 
bu 360 mlrd. tonnani tashkil etadi.
BM T ning taxmnniga k o ‘ra, 2005-yilga kelib atmosferadagi 
karbonat angadrid gazining miqdori, elektr stansiya, sanoat va 
transportdagi organik yoqilg‘i yoqilishning ortishi hisobiga, 50% ga 
ortishi kutilmoqda.
Bu gazlaming atmosferada to ‘ planish i, o ‘simlik qatlami 
maydonlarining qisqarganligi va okeanni neft mahsulotlari bilan 
ifloslanganligi bilan izohlanadi.
Agar qoilanilayotgan birlamchi energiya manbalarini 100% deb 
hisoblasak, undan faqat 30-40% energiya olinadi, qolgan katta qismi 
issiqlik k o ‘rinishida y o ‘qotiladi.
Energiya y o ‘qotishlar asosan hozirgi davrdagi energetik 
mashinalam ing texnik tavsiflari bilan ifodalanadi.
Energiya zaxiralarini iste’moli tez sur’atlarda va dunyo ishlab 
chiqarishiga b o g iiq ravishda o ‘smoqda. Taxmin qilinishicha, 2005- 
yilga kelib energiya zaxiralarining iste’moli 
160-240 ming 
T V tsoatni (ya’ni 2 0-30 mlrd. tonna shartli y o q ilg ig a teng) tashkil 
etishi mumkin. 2005-yildan so'ng qolgan dunyo energiya zaxiralari, 
yadro va termoyadro energetikasini hisobga olm agan holda, yana 
100-250 yilga etadi. Bu m a’lumotlar taxminan, lekin kelajakni 
ayrim 
ko iinisblarini 
yoritib 
beradi. 
31-rasmda 
energiya 
tashuvchilami dunyodagi iste’moli to ‘g ‘ri$ida m a’lumotlar berilgan.
Bu tizimda neft va gaz yuqori o ‘rin egallaydi va ishlab chiqarish 
energiya zaxiralarini 3/5 qismini tashkil etadi; 1/5 qismini yadro 
yoqilg'isiga 
to ‘g ‘ri 
keladi, 
qolgan 
qismini 
boshqa 
qattiq 
yoqilg‘ilarga to ‘g ‘ri keladi.
Tabiiy 
o ‘simliklar 
qoplamlarining 
erdagi 
maydonlarini 
qisqarishi haydalayotgan er, shahar, transport y o ila ri qurilishi va 
sun’iy 
suv 
havzalari 
maydonlarining 
kengayganliga 
bilan
30


izohlanadi, hozirgi vaqtda har yili dengiz va okeanlarga 6 mln. dan
12 mln. tonna gacha neft, dengizdagi neft quduqlarida va tankerlarda 
sodir b o ia y o tg an avariyalar hisobiga to ‘kiladi.
UHiMi

Download 9,08 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   129




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish