РадиотўЛҚинларни узатиш ва қабул қилиш ни ўрганиш

Назария ва математик модел




Тажриба




Амалий тадбиқ

майдонини вужудга келтиради, деган ғоят муҳим хулоса бор. Электромагнит индукция қонуни тескари боғланишни белгилайди деб ҳисобланилса, у ҳолда ўзгарувчан электр ва магнит майдонлари ҳамиша биргаликда мавжуд бўлиб, бир-бирларига муайян миқдорий нисбатда боғлангандир. Ўзгарувчан электр майдони ўзгарувчан магнит майдонини вужудга келтиради, ўзгарувчан магнит майдони эса ўзгарувчан электр майдонни вужудга келтиради.

Жадал ҳаракатланувчи эркин электронлар ҳам электромагнит тўлқинларнинг тарқалишига сабаб бўлади. Эркин электронларнинг ҳаракатини тезлаштириш учун сарфланадиган иш қисман электромагнит нурлари энергиясига ҳам айланади.

Электронларнинг бир йўналишда узоқ вақт тез ҳаракат қилишига амалда эришиб бўлмайди, шунинг учун бир йўналишдаги тезланишни секин ҳаракат билан, яъни қарама-қарши йўналишдаги тезланиш билан алмаштиришга тўғри келади. Бундай цикл кўп марта қайтарилиши мумкин. Бунга бирон ўтказгични ўзгарувчан э.ю.к. манбаи зажимларига улаш йўли билан эришиш мумкин. Э.ю.к. таъсирида ўтказгичнинг эркин электронлари тебранмай ҳаракат қила бошлаб, атрофдаги бўшлиқда электромагнит тўлқинларнинг тарқалишини вужудга келтиради. Ўзгарувчан э.ю.к манбаи энергиясини электромагнит тўқинлари энергиясига айлантирувчи бундай ўтказгич антенна деб аталади.
Максвелл назарияси бирор муҳитдаги электромагнит тўлқинларнинг тарқалиш тезлиги қуйидагича эканлигини аниқлашга имкон беради:

Бунда с-ёруғликнинг вакуумда тарқалиш тезлиги;
-муҳитни диэлектрик киритувчанлиги;
-муҳитни магнит киритувчанлиги.
хаво учун     1 бўлиб, электромагнит тўлқинларнинг тарқалиш тезлиги ёруғлиқнинг вакуумда тарқалиш тезлигига тенглиги келиб чиқади.
  с  300000 км/сек.
 =λ ν

Антеннадаги электронларнинг тебраниши Т даври билан даврий ўзгарувчи э.ю.к манбаи орқали ҳосил қилинади. Агар маълум t_o моментда антеннадаги электромагнит майдонининг оний қиммати максимал катталикда бўлса, t вақт ўтгандан кейин ҳам у шундай катталикка эга бўлади. Дастлабки моментда антеннада бўлган электромагнит майдони t вақт мобайнида қуйидаги масофага силжийди;

 t.
Бўшлиқнинг икки нуқтаси орасидаги (майдоннинг фазаси бир хил бўлади) энг кичик масофа тўлқин узунлиги деб аталади. Тенгламанинг ифодасидан, тўлқин узунлиги  антеннадаги электронларнинг тарқалиш тезлиги ва тебраниш даврига боғлиқдир. Ток частотаси  бўлганлигидан, тўлқин узунлиги қуйидагича бўлади:

Максвелл назарияси ва тажрибаларига асосланиб, электромагнит тўлқинлари кўндаланг типдаги тўлқинлардан иборатдир, дейиш мумкин. Тўлқин магнит майдони билан электр майдони таъсири ҳар қандай вақт моментида ва йўналишнинг ҳар қандай нуқтасида тўлқиннинг тарқалиш томонига перпендикуляр йўналган бўлади, чунончи электр майдонининг йўналиши магнит майдонининг йўналишига ҳамиша перпендикулярдир.