«radioelektronika» kafedrasi «radioapparaturalar diagnostikasi»

Назорат ва диагностика қилиш услублари.РЭАларини назорат ва 
диагностика қилишнинг таниқли усулларини учта гуруҳга бўлиш мумкин: 
- структурали диагностика қилиш (функционал назорат); 
- элементлараро диагностика қилиш (схема ичида диагностика 
қилиш); 
- аралаш диагностика қилиш (элементлараро - структурали). 

---

Структурали диагностика қилишда диагностика қилинаётган объект 
тўлиқлигича тест қилинади. Бунда диагностика объектининг киришига тест 
таъсирлари берилади, шунингдек унинг чиқишидан ёки схема ичидаги 
назорат қилинувчи нуқталарда назорат қилинаётган схема бажараётган 
функциянинг тўғрилиги текширилади. Диагностика объектининг ишга 
яроқлилигини чиқиш сигналини эталон сигналдан фарқланишига қараб 
аниқланади. 
Структурали диагностика қилишнинг афзалликлари бўлиб қуйидагилар 
ҳисобланади: 
- диагностика объектига осон улаш мумкинлиги; 
- боғланиш қурилмаси каналлари сонининг камлиги; 
- “яроқли-яроқсиз” тамойили асосида тезкор текшириш мумкинлиги. 
Структурали 
диагностика 
қилишнингкамчилиги 
бўлиб 
эса, 
диагностика объектидаги нуқсонларни излашнинг қийинлиги, ёпиқ 
бузилишларни аниқлашнинг мумкин эмаслиги, тестлар ишлаб чиқаришнинг 
мураккаблашиб кетиши ҳисобланади. 
Элементлараро 
диагностика 
қилишда 
асосан 
аппаратнинг 
параметрларининг қийматларини чегарадан чиқиб кетиш ҳолатлари 
текширилади. Элементлараро диагностика қилиш системаларини яратишда 
қуйидаги масалалар ечилади: диагностика қилинувчи объектнинг ички 
назорат қилинувчи нуқталарига уланишни таъминлаш, схемаларни 
текширишда пассив радиоэлементларга электр таъсир кўрсатишни 
камайтириш, актив радиоэлементларни тестлашда зарарланишдан ҳимоя 
қилиш, тестли таъсир кўрсатиш ва ўлчашларни автоматлаштириш. 
РЭАларини назорат ва диагностика қилишда, улар ҳақидаги 
маълумотлар ахборотли асос бўлиб ҳисобланади, улар асосида техник хизмат 
кўрсатиш йўллари ишлаб чиқилади. Техник хизмат кўрсатишга ажратилган 

---

барча вақтнинг 80 фоизи назорат ва диагностика қилишга сарф қилинади, бу 
эса бу жараённи автоматлаштириш заруриятини келтириб чиқаради. 
РЭАларини 
назорат 
ва 
диагностика 
қилиш 
жараёнини 
автоматлаштириш масаласида бир қатор аспектларни кўрсатиш мумкин. 
Уларга РЭАсини диагностик объекти сифатида ўрганиш, турли диагностика 
қилиш услубларини хусусиятларини тадқиқ қилиш, конструктурали-схемали 
характердаги 
масалаларни, 
назорат 
ва 
диагностика 
қилишни 
автоматлаштирилган системаларини ишлаб чиқиш билан боғлиқ воситаларни 
киритиш мумкин. 
Замонавий 
элементлар 
базаларидан 
айниқса 
микропроцессорларданфойдаланиш 
ҳисобига, 
анъанавий 
созлаш 
ва 
бошқариш муаммолари амалий жиҳатдан қўлланилмайдиган бўлди. РЭАсини 
созлаш, диагностика ва назорат қилиш дастурли ва аппаратли усулларда 
амалга оширилади. Анаънавий қўлда назорат қилишдаги самарадорлик 87% 
дан 
ошмайди, 
назорат 
қилишни 
автоматлаштиришда 
эса 
100% 
самарадорликка эришиш имкониятини беради. Назорат ва диагностика
қилишниг автоматлаштирилган услубларидан фойдаланишда қуйидаги 
афзалликларга эришилади: 
- назорат ва диагностика қилишга кетадиган сарф-ҳаражатларни 
қисқартиради; 
- операторлар сони ва малакалари даражаларини пасайтиради; 
- меҳнат сарфини камайтиради; 
- маҳсулотнинг пухталигини оширади.