Радиоэлектроника асослари муҳаррир — Қ. Азимов

3.23- расм. Затвори изоляцияланган упиполяр транзистор.


Унда ҳам сток токи затвор куч­ланиши орқали бошқарилади. Затвор билан асос ярим ўтказгич орасида электр майдон ҳосил қилинганда майдон кучланганлигининг йўналишига қараб, асосий ток ташувчилари ё асос ярим ўтказгичнинг сиртига ёки ҳажмига тортилади.
Агар асосий ток ташувчилар асос ярим ўтказгичнинг сиртига тортилса, сирт қатлам— ўтказувчанлик каналининг ўтказувчанлиги ортади, ҳажм ичига тортилганда эса, у—камаяди. Биринчи усулда ишлайдиган транзис­торлар бойитилган турда (режимда), иккинчи усулдагилар эса, камбағаллашган режимда ишлайдиган тран­зисторлар дейилади.
Умуман олганда МДП турдаги транзисторларнинг ишлаш принципи мураккаб бўлади. У асос ярим ўтказ- гич материалининг турига, ток ташувчилар концентра- циясига, ясалиш технологиясига ва ҳ.к. ларга боғлиқ. Шунга кўра бу турдаги униполяр транзисторлар нкки гуруҳга ажратилиб, капали индукцияланувчи ва канали ҳосил қилинган транзисторлар деб аталади.
Канали индукиияланувчи транзисторларда затвор кучланишининг бирор қийматигача сток токи ҳосил бўлмайди. Чунки унда затвор кучланиши бирор чегаравий кииматдан ортгандан кейингина заряд тақсимоти—ўтказувчи канал вужудга келади ва ток хосил бўлади.
Иккинчи гуруҳ транзисторларда эса, ўтказувчан ка­нал олднндан мавжуд бўлади ва затвор кучланишининг ноль қийматида ҳам сток токи ўтиб туради. Затворга кучланиш бериб, уни бошқариш мумкин. Бу гуруҳдаги транзисторлар биринчи гуруҳ транзисторлари каби ҳам бойнтиш, ҳам камбағалланиш режпмнда ишлаши мум­кин.
Униполяр транзисторларнинг схемада белгиланиши 3.4- жадвалда кўрсатилган.


3.4- ж а два л

Транзисторнинг хили	Р—турли	п—турли
Бошқарувчи р—п утишли
МДП турли транзистор: канали индукцияланадиган
Канали ҳоснл қилннган

, сток кучланиши ўзгармас бўлганда сток токи­нинг затвор кучланишига боғлиқлиги эса, ўтиш (кириш) характеристикалар системаси деб аталади.
I_с= f₂(U_з)/_{Uс, = const} (3.39)
3.24-расмда бошқарувчи р — п ўтншли униполяр транзисторларнинг характеристикалар системаси кўр- сатилган.