Рақамли иқтисодиёт

Тасдиқлайман
Кафедра мудири
проф. Муминов Н.Г.________
“Рақамли иқтисодиёт” фанидан якуний назорат саволлари
Вариант №29

1. 
   Сунъий интеллект бозори.
   
2. 
   Робототехникани амалиётга жорий этиш ҳисобидан муваффақиятли инновацион ривожланган компаниялар намуналари.
   
3. 
   Сотиш ва харидорларни бошқариш жараёнини рақамлаштириш.
   

Тузувчи проф.в.б. Махмудова Г.Н.


1.Сунъий интеллект бозори.
Сунъий интеллект — информатиканинг алоҳида соҳаси бўлиб, одатда инсон онги билан боғлиқ имкониятлар: тилни тушуниш, ўргатиш, муҳокама қилиш, масалани
ечиш, таржима ва шу каби имкониятларга эга компьютер тизимларини яратиш билан шуғулланади.
Ҳозирда СИ турли амалларни бажаришга мўлжалланган алгоритм ҳамда дастурий тизимлардан иборат ва у инсон онги бажариши мумкин бўлган бир қанча вазифаларнинг уддасидан чиқа олади.
1990 йилларда СИ тараққиётида янги саҳифа очилди. 1997 йилда Deep Blue номли IBM компьютери шахмат бўйича жаҳон чемпиони Гарри Каспаровни енгган тарихдаги илк компьютер бўлди.
СИнинг ёрқин намуналаридан яна бири – IBM Watson суперкомпьютери бўлиб, у ўз базасидан келиб чиқиб муайян тилда берилган саволларга жавоб беради. Шунингдек, кўпчиликнинг доимий ҳамроҳига айланиб улгурган мобил ёрдамчи Siri, фотосуратларни қайта ишловчи Prisma каби дастурларни СИнинг ютуқларидан бири сифатида қайд этиш мумкин. Ҳозирга келиб сунъий интеллект кенг кўламда оммалашиб кундалик турмуш тарзимизнинг деярли барча жабҳаларини қамраб олмоқда. Масалан, Хитойдаги Иньчуань шаҳри аҳолисига банк карталарининг кераги йўқ. Ҳисоб-китоблар билан боғлиқ барча жараёнлар сунъий интеллект томонидан инсоннинг юз қиёфасини аниқлаштириш орқали амалга оширилади.
СИ ҳақидаги баҳс-мунозаралар қарийб 50 йилдан бери давом этиб келмоқда. Мутахассислар ҳанузгача бир тўхтамга келишгани йўқ. Баъзилар уларнинг оммалашиб одамлар ўрнини эгаллаб бораётгани натижасида оммавий ишсизлик кўрсаткичлари ошиб кетиши мумкинлигидан ташвишдалар. Мутахассисларнинг бошқа
бир гуруҳи эса СИга ижобий муносабатда бўлиш кераклигини уқтиришмоқда. Ҳатто
IT- соҳасидаги миллиардерлар орасида ҳам турли қарашлар мавжуд.
Жумладан, SpaceX асосчиси Илон Маск СИнинг бутун бошли цивилизацияни барбод қилишига ишончи комил.
Маскнинг фикрича, “СИ инсоният цивилизацсияси учун асосий хавфдир. СИ меҳнат билан боғлиқ оммавий муаммоларни келтириб чиқаради. Сабаби, роботлар ҳамма ишни биздан кўра яхшироқ бажара олишади. Илғор технологиялар ортидан қувиш натижасида, компаниялар сунъий интеллект ортидан келиб чиқадиган хавф-хатарни кўрмай қолишлари мумкин”.
Шунингдек, Microsoft раҳбари Билл Гейтс ҳам унинг зарарига тўхталиб ўтади.
“Бир неча ўн йилдан сўнг, роботлар ишнинг катта қисмини бажара бошлагач, СИ шу қадар кучайиб кетадики, якунда у бизни хавотирга сола бошлайди. Бу борада Илон
Маскнинг фикрига қўшиламан. Аммо нега бу савол бошқаларни ташвишлантирмаётганига ҳеч тушунолмайман”, – дейди Гейтс.
“Бошқалар” деганда Гейтс Facebook эгаси Марк Цукербергни назарда тутган бўлса, ажаб эмас. Чунки, Марк СИга нисбатан ижобий муносабатда эканлигини билдирар экан: “Янги технологиялар ҳар доим ҳам яхшилик ёки ёмонлик қилиш мақсадида яратилиши мумкин. СИнинг кенг тарқалиши ортидан келадиган ижобий натижани эса, яқин 5-10 йил ичида кўрамиз”, дея Илон Маскнинг фикрига эътироз билдирган эди.
Бугунги кунда айрим давлатларда робот-ҳамширалар, хайдовчисиз транспорт воситалари, буюртмани етказиб берувчи дронлар хизматидан фойдаланиш йўлга қўйилган. Ҳатто полиция ходимларининг баъзи вазифаларини ҳам махсус роботлар бажаришяпти. Олимлар уларнинг ташқи кўринишини имкон қадар одамларникига ўхшатишга уринишмоқда.
Бундан ташқари, СИ журналистларнинг доимий кўмакчисига айланиб улгурган. Масалан, Associated Pressда “ишлаётган” роботлар молиявий ҳисоботларни ёзиб боради. СИнинг қўлланилиши ушбу нашрда ҳар чоракда бериладиган янгиликларни 300 тадан 4400 тага оширди.
Swiss Re суғурта компанияси маълумотларига кўра, 2020 йилга келиб 4,7 млн аҳоли ишсиз қолиши мумкин. Шунингдек, ишсизлик ғазначилар, почта ходимлари, ҳисобчилар ва идора хизматчиларига хавф солиши мумкинлиги айтилган. СИ уларнинг вазифасини бемалол бажара олади.

2.Робототехникани амалиётга жорий этиш ҳисобидан муваффақиятли инновацион ривожланган компаниялар намуналари.