R yunusov, K. Umarov, B. Karimov

Mahalliy sivers yovvoyi olmasi. U ko‘pgina turlarga 
bo‘linadi,  lekin  bular  orasida  Olma-ota  va  Chimyon  yovvoyi 
olma turlari eng yaxshi payvandtag hisoblanadi.

---

82
Nok payvandtaglari – mahalliy yovvoyi o‘rmon noki. Bu 
nokning ko‘p turlari Chimyon tog‘laridagi o‘rmon massivlarida 
o‘sadi.
Madaniy navlar urug‘ ko‘chatlari – kuchli o‘sgan yaxshi 
payvandtaglar hisoblanadi.
Payvandtag uchun madaniy nokning mahalliy navlaridan 
Toshnok va Kulola navlari tavsiya etiladi. Behi nok ulanadigan 
o‘rtacha bo‘yli payvandtagdir.
Madaniy nav o‘simligining bitta yoki ikkita kurtagini bi-
roz po‘stloq va yupqa yog‘ochi bilan kesib olib, payvandtakka 
ulash kurtak payvand deb ataladi. Kurtak payvand iyul oxiri-
dan boshlab sentabr o‘rtalarigacha, hali o‘simlik tanasida shira-
lar yurib turgan, ya’ni payvandtag po‘stlog‘i yaxshi ko‘chadigan 
davrda qilinadi. Payvandtag po‘stlog‘ini yaxshi ko‘chishi uchun 
payvandlashdan 4–5 kun oldin ko‘chatzorni sug‘orish kerak. 
Kurtak payvand qilgan vaqtda payvandtaglarning po‘stlog‘i 
yog‘ochligidan yaxshi ajraladigan bo‘lishi lozim. Payvandtag-
larning ildiz bo‘g‘zi yonidagi poyalari odatda oddiy qalamdan 
ingichka bo‘lmasligi va ildiz bo‘g‘zidan 20–25 sm gacha bo‘lgan 
yuqori qismida yon novdalari bo‘lmasligi lozim. Kurtak payvand 
dastlab bodomdan boshlanadi, 
keyin nok, olxo‘ri, gilos, olcha, 
o‘rik, shaftoli, tog‘olcha va be-
hilar payvand qilinadi. 
Qishki payvand – meva 
o‘simliklarini faqat ba-
hor va kuzda emas, qishda 
ham payvand qilish imkoni-
yati mavjud. Qishda urug‘ 
ko‘chatlarini kovlashda qishki 
payvand uchun ular ning   ba  -
q uv vatlari ajratiladi va novda-
lar tayyorlanadi. Ular sovuq 
bo‘lmaydigan binoda nam 
qumga ko‘mib qo‘yiladi.
26-rasm. Kurtak payvand  
qilish uchun tayyorlangan qalamcha  
va kurtak.

---

83
27-rasm. Qishki payvand: qoplama va tilchali yorma payvand.
Qishki payvand yanvarda yoki fevral boshida isitilgan yorug‘ 
binoda ulanadi. Bunda urug‘ ko‘chatlar ko‘milgan joyidan olinib 
ildizlari yuvilib, loy qumlardan tozalanadi, so‘ngra ularga pay-
vand ulanadi. Ulanganda ularning tilchalari bir-birining orasiga 
kirib turishi kerak. Ulangan joy chipta yoki po‘stloq tola bilan 
mahkam bog‘lanadi.