R. X. Maksudov

4.2-§.  C h ervyak  va  ch ervyak li  g ‘ild ira k n in g   geo m etrik  o ‘Jcham lari
Chervyakli 
u zatm alarda 
ham 
silindrsimon 
uzatm alardek 
b o s h la n g ‘ich  va  tish  b o i u v c h i   aylanasining  oMchamlari  b o ‘ladi,bunda 
d(0b 
d
(02
  - c h e r v y a k  
va 
chervyakli 
g ‘ildiraklarning 
b o sh lan g ‘ich 
diametrlari;  d,  , d , -tish  b o ‘luvchisining  korrektsiya  ishlatilm aganda 
dmi - d b  dco2= d2.
C hervyak. 
C herv y ak   bu  rezbali  vint  b o ‘lib  silindrik  (arxim ed), 
konvolyuta,  evaolventa,  globoid  shaklda  b o ‘lishi  m umkin, 
4.2-rasm .
 
A g a r  chervyak  o ‘z  o ‘qiga  tik  tekislik  bilan  kesilganda  hosil  b o i g a n   iz 
trapetsiyaga  o 'x sh a sh   boMsa  (en  tomoni  qaralganda  o ‘ram lar  arxim ed 
o 'r a m ig a   o ‘xshaydi),  arxim ed  ch ervyak  deb  ataladi 
(4.2ci-rasm).
  Hosil 
b o 'lg a n   shaklning  izi  qisqartirilgan  yoki  c h o ‘zilgan  evolventaga 
o ‘xshash  b o ‘lsa,  bunday  ch ervyak  konvolyutali  chervyak 
(4.2b-rasm)
 
deviladi.  Globoidli  chervyak  bu  vint  k o 'rin ish id a   b o ‘lib,  tor  (globoid) 
y u z a g a   kesilgan  o ‘ram adan  iborat  b o ‘ladi.  G loboid  chervyakli