R. X. Alimov, O’. T. Xayitmatov, A. F. Xakimov, G. T. Yulchieva, O. X. Azamatov, U. A. Otajanov

Axborot almashuv tizimlari.  Axborot almashuv tizimi  xizmat ko’rsatishning 
yangi  turi  hisoblanib,  elektron  xotiralar  orqali  ma’lumot  almashish  jarayonini 
avtomatlashtirilgan holda amalga oshiradi. Bu tizim elektron aloqaning bir ko’rinishi 
bo’lib,  matnli  ma’lumotlarni abonentlar o’rtasidagi almashuvini  ta’minlaydi.  Har bir 
xabar  xususiy  xotiralarda  saqlanadi  va  avtomatik  tarzda  tizimlar  o’rtasida 
almashinadi. 
Foydalanuvchi  harflar  dastasi,  displey,  bosgich  va  boshqa  qurilmalar 
yordamida  matnli  ma’lumotlarni  uzatadi  va  qabul  qiladi.  Bunda  matnlar  turli 
muharrirlar yordamida tahrirlanishi mumkin. Tegishli ma’lumotlar bilan bog’lanishda 
maxsus  qoida  va  qurilmalar  ishtirok  etadi.  Bu  jarayon  interfeys  buferi,  xotira  buferi 
va ma’lumotlarni uzatish apparati orqali boshqariladi (15.4-rasm). 
Teletekst  tizimida  har  bir  xabar  2400  bit/sek  tezlikda  uzatiladi.  A4  o’lchamli 
qog’ozlarda  1500  belgi  joylashadi.  Har  bir  belgi  8-razryadli  raqamlar  bilan 
shifrlanadi va sahifa 5 sek. ichida uzatiladi. 
Teletekst  tizimi  matnli  ma’lumotlarni  televizor  signallari  bilan  bir  qatorda 
uzatishga  mo’ljallangan.  Har  bir  televizion  signal  o’rtasida  ma’lum  bir  vaqt  bo’sh 
qoladi.  Ana  shu  vaqt  oralig’ida  36  Kbit/sek  tezlikda  tegishli  ma’lumotlar  uzatiladi. 
Telemarkazda  kelayotgan  ma’lumotlar  ajratiladi  va  yuborilayotgan  xabar  vaqt 
oralig’ida qayta takrorlanadi. 15.5-rasmda teletekst tizimining ko’rinishi tasvirlangan. 
 
MB 
kompyuter 
telefon 
tarmog’i 
modem 
telefon 
televizor 
adapter 
xarflar 
dastasi 

---

 
214 
 
15.4-rasm. Teletekst tizimining tuzilishi 
 
 
15.5-rasm. Teletekst tizimining ko’rinishi 
   
  Matn  ko’rilayotgan  vaqtda  televizor  tasvirlari  ko’rinmaydi.  Teletekst  tizimi 
yordamida oynoma va ro’znomalardan olingan maqolalar uzatilishi mumkin.