R. X. Alimov, O’. T. Xayitmatov, A. F. Xakimov, G. T. Yulchieva, O. X. Azamatov, U. A. Otajanov

Axborot  texnologiyasining  bazaviy  texnologiyasi  quyidagilar:    texnik 
ta’minot  texnologiyasi,  telekommunikatsiya  texnologiyasi,  dasturiy  ta’minot 
texnologiyasi.  Bu  texnologiyalar  hisoblash  tizimlari  va  tarmoqlari  arxitekturasining 

---

 
205 
aniq  variantlari  doirasida  birgalikda  harakat  qiladi  va  birlashadi.  Ularning  ayrimlari 
axborot texnologiyasi rivojlanishida hal qiluvchi rol o’ynaydi [18,19]. 
Zamonaviy  axborot  texnologiyalari  rahbarlarga,  mutaxassislarga,  texnik 
xodimlarga axborotni qayta  ishlash  va qaror qabul qilishda, o’z vaqtida  ishonchli  va 
kerakli  hajmda  axborot  olish,  avtomatlashtirilgan  ofislar  tashkil  etish,  kompyuterlar 
va aloqa vositalarini qo’llagan holda tezkor majlislarni o’tkazish uchun mo’ljallangan 
zamonaviy axborot tizimlarini yaratish imkonini beradi.  
Jahondagi  iqtisodiy  vaziyatni  tahlil  etish  shuni  ko’rsatmoqdaki,  jahon  iktisodiy 
tizimi  zamonaviy  axborotlashgan  jamiyatga  kirib  borayapti.  Bunday  jamiyat  elektron 
mehnat  qurollariga  asoslangan  bo’lib,  sifat  jihatidan  yangi  boshqarish  apparati  hamda 
axborot-kommunikatsiyalar  texnologiyalaridan  keng  miqyosda samarali  foydalanish  kabi 
jihatlari  bilan  tavsiflanadi.  Kirib  kelgan  yangi  asrda  jahon  mamlakatlari  iqtisodiy 
o’sishining  asosiy  sharti  -  bu  ularning  barcha  sohalarni  qanchalik  darajada 
kompyuterlashtirishi bo’lib qoladi 
Hozirgi  kunda    milliy  iqtisodiyotning  bank,  buxgalteriya,  marketing  , 
ta’lim,ishlab  chikarish  va  boshqa  sohalarga  zamonaviy  axborot  texnologiyalari  keng 
ko’lamda kirib kelmoqda.  
Respublikamizda  yagona  iqtisodiy  axborot  tizimini  yaratish  bu  milliy 
iqtisodiyot axborotlashtirish makonini tashkil qiluvchi asosiy omillardan hisoblanadi. 
YAgona  iqtisodiy  axborot  tizimini  yaratishdan  asosiy  maqsad  hozirgi  sharoitda 
vazirliklar,  idoralar  va  bank  tizimini  bir-birlari  bilan  aloqalarini  zamon  talablaridan 
kelib  chiqqan  holda  tashkil  qilishdan  iborat  bo’lib,  bunda  axborotni  yig’ish, 
jamg’arish, saqlash va tahlil qilish jarayonlarini shakllantirish hisoblanadi. 
Bank  tizimida  zamonaviy  axborot  texnologiyalaridan  keng  foydalanish,  ushbu 
sohadagi  iqtisodiy  islohotlarni  chuqurlashtirishda  muhim  ahamiyatga  ega.  Bugungi 
kunda  barcha  iqtisodiyot  sohalari  qatorida  bank  sohasida  ham  zamonaviy 
texnologiyalar,  elektron  to’lovlar,  mamlakatlar  o’rtasida  elektron  pul  o’tkazmalari 
kabi «Bank-mijoz» tizimi keng qo’llanilib kelinmoqda. 
Mustaqillik  davrida  barcha  sohalar  kabi  bank  tizimini  isloh  qilishdagi  sa’y 
harakatlar  va  erishilgan  yutuqlar,  tizimda  axborot  texnologiyalarining  samarali 
qo’llash  natijasidir. 
Iqtisodiyotni  boshqarishdagi  o’zgarishlar,  bozor  munosabatlariga  o’tish 
buxgalteriya hisobini tashkil qilish va olib borishga ham katta ta’sir ko’rsatdi.  
Korxonaning  marketing  tizimida  ham    axborot  va  uni  qayta  ishlovchi  axborot 
texnologiyalari  asosiy  ahamiyatga  ega,  chunki  har  qanday  marketing  faoliyati 
tovarlar ishlab chiqarish bozorida vujudga kelgan aniq vaziyatni bilishga asoslanadi.  
SHunday  kilib  ,  axborot  texnologiyalarini  turli  sohalarga  qo’llash    yuksak 
samaralarni  beradi.  Masalan  boshqaruv  tizimiga  avtomatlashtirilgan  axborot 
texnologiyalarini qo’llash quyidagi natijalarni beradi: 
  boshqaruv darajasi miqdori qisqarishi;  
  ma’muriy harajatlarning kamayishi; 
  o’rta boshqaruv bo’g’ini xodimlarining ishdan ozod bo’lishi; 
  avtomatlashtirish hisobiga xodimlarni qo’l mehnatidan ozod qilish, intellektual 
faoliyat uchun vaqt qolishi; 

---

 
206 
  matematik uslublar va intellektual tizimlarni tatbiq etish 
  hisobiga boshqaruv vazifalarini hal qilishning oqilona variantlariga ega bo’lish; 
  zamonaviy tashkiliy tuzilma yaratiladi; 
  avtomatlashtirilgan  texnologiya  tashkiliy  jihatdan  moslashuvchanlikni  yuzaga 
keltiradi;  
  ish unumdorligining oshishi. 
  vaqtni iqtisod qilish;  
  boshqaruvchilar malakasi va kasbiy bilimining oshishi; 
  raqobatchilik avzalligi kuchayadi; 
  tushum, daromad ko’payadi, ortiqcha harajat kamayadi.