R. X. Alimov, O’. T. Xayitmatov, A. F. Xakimov, G. T. Yulchieva, O. X. Azamatov, U. A. Otajanov

9- bob   Iqtisodiy sohalarda amaliy dasturlar paketlaridan foydalanish 
 
9.1  BEM – Buxgalterga Elektron Madad amaliy dastur paketida ishlash 
 
“
BEM  –  Buxgalterga  Elektron  Madad”  –  bu  har  qanday  turdagi  faoliyat  bilan 
shug’ullanuvchi tashkilotlarga buxgalteriya hisobini yuritish uchun tayyor echimdir. 
Bugungi  kunda  “BEM-Kichik  korxonalar”,
 
“BEM-Bozorlar”
, 
“BEM-Byudjet 
tashkilotlari
”
  dasturlari  ko’rinishida  faoliyat  turlari  xizmatlar,  ulgurji  va  chakana 
savdo,  ishlab  chiqarish  kabilardan  iborat  bo’lgan  korxonalar;  xo’jalik  hisobidagi  va 
byudjet  tashkilotlari;  yagona  soliq  to’lovi  to’lovchilar  va  umumbelgilangan  soliqlar 
to’lovchilar,  bozorlar,  oliy  o’quv  yurtlari  va  boshqalar  uchun  muvaffaqiyatli  echim 
yaratildi. 
Dasturlar bilan hatto boshlovchi foydalanuvchilar ham ishlashi mumkin. 
Dastur  ikki  tilda:  o’zbek  va  rus  tillarida  yaratilgan.  Tarmoqda  ishlash  imkoniyati 
mavjud.  Amaldagi  qonunchilikka  muvofiq  dasturlarni  har  kvartalda  tekin  yangilash 
amalga oshiriladi. 
BEMning  dasturiy  mahsulotlari  amaldagi  qonunchilikning  barcha  talablariga 
javob beradi  va boshqa  barcha  muqobillaridan  farqli o’laroq, qo’shimcha sozlash  va 
konfiguratsiya  qilishni  talab  etmaydi.  Buxgalter  korxona,  xodimlar  va  operatsiyalar 
bo’yicha boshlang’ich ma’lumotlarni kiritsa kifoya, qolgan barchasini dasturning o’zi 
tez  va  to’g’ri  amalga  oshiradi.  Agar  korxonangiz  kichikroq  bo’lsa,  Siz  bir  soatdan 
keyinoq soliq va buxgalteriya hujjatlari bo’yicha, kadrlar hisobi bo’yicha va ish haqi 
bo’yicha  buxgalteriya  o’tkazmalarini  shakllantirishingiz  mumkin.  Taqdim  etiladigan 
hujjatlar №21 BHMS ning tasdiqlangan shakllariga mos keladi va zarurat tug’ilganda 
MS Excel ga osongina o’tadi[13,16]. 
Agar korxonangiz yirik bo’lsa, aynan BEM dasturi Sizga buxgalteriya hisobini 
yuritish  jarayonini  bir  necha  marta  soddalashtirish  hamda  har  doim  aniq  va  to’liq 
axborotga  ega  bo’lishingizga  imkon  yaratadi.  Sodda  ko’rinishiga  qaramay,  dasturlar 
maxsus  ma’lumotlar  bazalaridan  foydalanilgan  holda  yaratilgan  hamda  korxonadagi 
operatsiyalar  va  xodimlar  sonidan  qat’i  nazar,  kiritilgan  ma’lumotlarning  ishonchli 
saqlanishini kafolatlaydi. 
Dasturda  buxgalteriyaning  “Bank”,  “Kassa”,  “Asosiy  vositalar”,  “TMZ”, 
“Oylik  ish  haqi”,  “Xizmatlar”  kabi  uchastkalari  avtomatlashtirilgan.  Bularning 
barchasi O’zbekiston Respublikasining buxgalteriya hisobi to’g’risidagi qonunchiligi 
va  byudjet  tashkilotlarida  hisob  yuritishning  o’ziga  xosliklariga  muvofiq  ravishda 
amalga oshirilgan. 
 
BEM  dasturlarining  bazaviy  imkoniyatlaridan  tashqari,  “BEM-Byudjet 
tashkilotlari”da byudjet tashkilotlari uchun o’ta muhim bo’lgan quyidagi jihatlar ham 
e’tiborga olingan:
 

 
Dasturda  byudjet  tashkilotlari  uchun  o’ta  muhim  bo’lgan  buxgalteriya 
hisobining  moliyalashtirishning  bir  necha  manbalari  bo’yicha  bo’linishi  tizimi 
ishlaydi;
 

 
Tashkilotlarning  xarajatlar  bazaviy  smetasi  “Xarajatlar  bazaviy  smetasi” 
hujjatida  aks  etadi,  “Smetalarga  tuzatish  kiritish”  hujjati  yordamida  esa 
tashkilotlarning smetalarida bir yil ichida yuz beradigan o’zgartirishlar kiritiladi;
 

---

 
124 

 
Xarajatlar  qismlari  bo’yicha  qoldiqlar  summalarini  To’lov  topshiriqnomasini 
to’ldirish paytida ko’rish mumkin;