R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

Sen kecha talaba eding. Demak, bugun, kecha 
s o ‘zlari gap
kengaytiruvchici bo‘lganligi va gap markazidagi (Pm)ga tortilganligi,
b o g ‘langanlígi 
sababli 
so‘z 
birikmasidagi 
nom e’yoriylik gap
tarkibida ba rham topadi.
0 ‘rin 
holi ham so‘z kengaytiruvchisi emas, 
balki gap
kengaytiruvchisi ekanligi bunday vazifada keluvchi so‘zlam i gapda
v a gapdan tashqarida SB hosil qilish uchun ot-leksemaga tobelab
k o ‘ rish asosida amin bo'lish mumkin. Qiyoslang: 
1. Qishloqda
muallim, 
z a v o d d a
ishchi. 2. Halim 
sh a h a rd a
o'qituvchi, G'ajur
z a v o d d a
ishchi.
K o‘rina_diki, birinchi guruh birikuviar gayrim e’yoriy, ikkinchi
guruh birikuviar esa o ‘zbek nutqiga xos m eyoriy qurilma ekanligi
h e c h kim da shubha uyg'otmaydi. Demak, o'rin hollari payt hollari
k a b i gap kengaytiruvchilaridir.
3. ¿shlaydi
354

---

1. 
llgari ikkalamiz bis“ga talaba edik.
2. Bu payt sen Jcabi 9 ‘qitu vchiman.
3. Shu boisdan d a d a m ishchi edi.
Birinchi gapda 
birgta s o ‘zi ravish, ikkinchi gapda sen kabi
o'xshatish, uchinchi gapdagi 
sh u boisdan so'zshakli sabab holi. Ular
gap kengaytiruvchilarimi y o k i so‘z kengaytiruvchilari 
ekanligini
aniqlash uchun birikuvlarni g a p tarkibidan chiqarib, zikr etilgan
so‘ zshakllar 
talaba, 
o ‘qituvch i, ishchi so'zshakllarining m a’noviy