R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I



Download 14,45 Mb.
Pdf ko'rish
bet275/604
Sana28.06.2022
Hajmi14,45 Mb.
#716478
1   ...   271   272   273   274   275   276   277   278   ...   604
Bog'liq
61aeea691dd978.69736170

+on+lar
kabi). Q o ‘sh im ch a
q o'shilishi natijasidagi to v u sh o ‘zgarish i ham m a ’n o d o sh affiksning
qo'shilisliiga 
sabab 
b o ‘ladi: 
(yarmisi
), 
(kichkinagina), 
(unisi),
(anavinisi), (qaysinisi
) , 
(singlisi), (toychoqcha)
kabi.
Pleonazm ak sariyat h ollarda 
til evolutsiyasi b ila n b og‘liq
hodisa. Bunga o ‘z b e k tilin in g akadem gram m atikasida 
ayrim izoh
berilgan: 1. Ot va sifat yasovchi 
(-lik)
affiksi farqlanib, vazifasi
ajralishi ([-//] sifat y a s a y d i, 
[-lik]
o t yasaydi) natijasida ular ketm a-
ket 
q o ‘llanadigan 
bo'lgan: 
(aqllilik),
 
(
ifodalilik
), 
(
bilimlilik).
2. 
O g‘zaki 
s o 'z la s h u v
n u tq id a
b a ’zan 
uchrab 
qoladigan
(mashshcqchi), (xodimclu)
kabi so‘ zlarda «bajaruvchi» m a’n o si ikki
163


m arta ifod alan gan : ichki fleksiya (arab tilida [
mashshoq] —
m ashq
q ilu vch i shaxs, 
[xodim] —
xizm at qiladigan shaxs) va 
[~chi\
affiksi
orqali. 3 . Bir x il m a ’nodagi ikki affiks q o ‘shm a affiks m aq om in i
oladi: 
[
yo g ‘ingarchilik\, 
[namgarchilik], 
[rasvogarchilik]
 
kabi.
4. K e lisliik va egalik affikslarining ikki marta ifodalanishi (
kitobni
uch so‘m danga oldi, romanning so‘zboshisi
) ham p leon azm n in g
o 'zig a x o s k o ‘rinishi. 5. Bir q o'sh im ch an in g o 'z i takrorlanganda,
k o ‘p in c h a ular m orfem a fonetik variantlarining qator k elishi tusida
b o ‘lad i 
(fon etik , 
u slu b iy 
qulaylik): 
qistalang
 
([-to ], 
[-la]),
shoshilinch (j-l\,
[-/í]), 
tiqilinch
( | - / |,
[-n])
kabi. 6. Eir m a’ nodagi
ikki afEiksning k etm a-k et q o 'llan ish i analogiya natijasida tag‘ilishi
h am m u m k in . M asalan, 
biri-birisi, y ig ‘loq-yig‘loqi, sayroq- sayroqi,
o ‘ynoq-o ynoqi.
T e ja m —p len o n a zm n in g ziddi. Tildagi tejam tam ovili so 'zlo v ch i
(in d iv id )n in g
ruhiy, 
p sixofiziologik 
q u w a tin i 
til 
birlíklarini
q isq a r tid sh , tushirib qoldirish orqali tejash, 
kom inunikatsiyaga
k e ta d ig a n vaq tn i kam aytirish, tildagi ortiqchalikni bartaraf etish
e h tiy o jid a n kelib chiqib, zohir bo‘ladigan u m u m liso n iy qonuniyat.
Op k elin g
(olib k elin g), 
buy am
(bu h am ), 
qong
(qoling) kabi hodisa
b u n ga m ís o l b o ‘Iadi. Tejam koriikning fon etik , m orfologik k o ‘rinishi
m avjud. M orfologik tejam asosida fonetik tejam y o ta d i. 
Yirik-irik,
yigit-igit, yiroq-iroq

Download 14,45 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   271   272   273   274   275   276   277   278   ...   604




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish