R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

shiaxs-son, 
(
kecha), 
(
ertaga) 
so'zlari 
esa 
payt 
ma’nosini
muayyanlashtirgan. Ega va gap markazidagi shaxs-son ma’nolari
kabi, hol Ya kesimlik kategoriyasi (P„i) voqelanishidagi zamon
m a ’nolari Jiam bir-biriga muvofiqlashgan. Aniqrog‘i, kesimlikda
o ‘ tgan za m o n ma’nosi 
voqelanganda, 
hol hozirgi yoki kelasi
z a m o n m a ’nosida bolm aydi. Demak, ma’lum bo‘ladiki, gap
qurilishida gap markazidagi kesimlik kategoriyasi ma’nosi bilan
u z v iy bog'langan gap kengaytiruvchisi payt Itoli. Payt holi kesimga
b o g la n a r ek a n , undagi lug'aviy qism m a’aosi bilan fmas, balki
kesim lik kategoriyasi tarkibidagi zamon ma’nosi bilan bog‘liq
ekanligi ot-kesim li gaplarda yanada yaqqol ko‘zga tashlanadi.
M asalan, o t leksema o ‘z semantik valentligim to ‘ldiruvchi har xil
a n iq lo v ch ila r bilan erkin birikuv hosil qila oladi: 
a ’Iochi talaba,
shaharlik talaba, o ‘rita talaba va h. Bunda birikuv hosil qilish
u c h u n
talaba so‘zining gap hosil qilishi, gap tarkibidan o‘ rin
egallashi shiart emas. Qiyoslang: 
a ’lochi talaba, Jamshid a ’bchi
talaba. H a r ikkala holatda ham hosil bo'lgan birikuv me’yoriy.
C liunki aniqlovchi s o ‘z kengaytiruvchisi. Biroq 
bugun talaba, ertaga
talaba, kecha talaba kabi so‘z birikmalari g'ayrime’yoriy. Lekin
u la r gap tarkibiga kiritilganda va 
talaba so ‘zi kesim mavqeini
egallagatida, bu g‘iyrioddiylik yo‘qoladi: 
l.Men bugun talabaman.
2.