R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

kesimlaridan anglashilgan shart ma’nosi 
boshlanadi, saranjomlab
oigan bo'lur edik kesimlari yordamida, saranjomlab oigan edik
kesimning ma’n o si esa undan oldindagi 
yog'masa edi kesimi
yordamida yuzaga chiqadi. A.gar ikkinchi va uchinchi gapning
ikkinchi qismi olib tashlansa, oldingi gapdagi kesimdan shart emas,
balki istak ma’ nosi yuzaga chiqadi: 
O ‘qituvchi kelsa. Yomg'ir
yog'masa edi. Saranjomlab oigan bo'lur edik kesimi esa oldingi
gapsiz hech qachon, boshqacha b o isa ham , ma’nosini voqelantira
olmaydi. Ma’nosini yordamchisiz voqelantiradigan kesimlik shakli
musiaqil kesimlik. shakli (M KSh) deyiladi.
Boshqa gaplarsiz, ya’ni qurshovsiz o ‘z ma’nosini voqelantira
olmaydigan, voqelantirgan taqdirda esa butunlay boshqa ma’no
kelib chiqadigan kesimlik shakli nomustaqil kesimlik shakli (NKSh)
deyiladi.
Kesim
Kesim - tasdiq/inkor, za m o n , modallik, shaxs/soñ (ya’ni
kesimlik kategoriyasi) ma’no v a shakllariga ega bolgan so‘z, gap
markazini tashkil qiluvchi bo‘lak.
Nutqimizda kesimsiz gap b o ‘lishi mumkin emas. Gapda kesim
bo‘ lmasa, u o‘zb ek tili (nutqi) uchun to'liqsiz gap. Kesim gapning
shunday konstruktiv b o ‘lagiki, u o ‘zini shakllantiruvchi grammatik
kategoriya — kesimlik kategoriyasi voqelanishiga ega. Shu sababdan
harnma vaqt gapda kesim tarkibi murakkab.
0 ‘zbek tilidagi ayrim gaplarda eganing qo‘llanilishi shart
boladi: 1. 
Otam — o ‘qituvchi. 2 . Men — yahudiy. (G ‘.G ‘ul.). Bunda
(ra) tushirilgan b o ‘lib, uning vazifasi ega va kesim birligidan iborat
bo‘ladi. Bu turdagi gaplarning kichik kolipi [E-WP] ko‘rinishida.