R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

alohida-alohida va rang-barang k o‘rinishlarda ifodalash
im k o n iya tla ri cheklangan. Shu boisdan o ‘zbek: tilida kesimlik
qç>‘shim chalarini qabul qiladigan, kesimlik kategoriyasining barcha
m a ’n olarin i 
ifodalay 
oladigan, 
lug‘aviy 
ma’nosi 
kesimlik
q o 'sh im ch a la rig a befarq bo'lgan, y a n i ulami erkin biriktira
o la d ig a n mustaqil so‘z (fe’l, ot, sifat, son, ravish, taqlid va
o lm o s t i) lardan 
lug'aviy 
ma’iiosida 
kesimlik 
kategoriyasi
q o ‘sh in ich a la n n i biriktira olmaydigan, lekin ularaing ma’nolaridan
b irini 
o ‘z lug'aviy ma’nosi bilan k:o‘chaytirgan holda ifodalab,
b o sh q ala rin i nutqqa o ‘ta kuchsiz liolda voqelantiruvchi so‘z-gaplar
guruhi alohida ajralib turadi.
M u staq il va nomustaqil kesimlik sliakllari. 0 ‘zbek tilida
k e s im lik q o‘shimchalari o‘z voqelanishi uchun boshqa bir gapni
talab
qilishi ham , talab 
qilmasligi ham mum kin. 
Quyidagi
gaplarn.ing kesimiga diqqat qiling: 1. 
Men kecha maktabga bordim.
2. 0 ‘qîtuvchi ke/sa, dars boshlanadi. 3. Yomg‘ir yog'masa edi, ekin-
ti/cin isJhlarini saranjomlab oigan bo'lur edik.
B irin ch i gapning kesimi (
bordim) o‘z ma’nosini 
boshqa
g a p la r g a ehtiyoj sezmasdan voqelantirmoqda. Ikkinchi gapdagi
kelsa, u ch in ch i gapdagi yog‘masa edi, saranjomlab oigan bo'lur edik
k esim larin in g ushbu gaplarda voqelaiigan ma’nolari uchun boshqa
g a p talab qilinadi. Boshqacha aytganda, 
kelsa va yog'masa edi
344

---