R. R. Abzalimov

Muallif. 
 
 
 
 
 
 
 
II-BOB. MATEMATIК STATISTIКA ЕLEMENTLARI. 
 
§1 Matematik statistika masalasi. 
Ommoviy tasodifiy hodisalar bо’ysunadigan qonuniyatlarni о’rganish, kuzatishlar natijalari – 
statistik kо’rsatkichlarni о’rganishga asoslangan. 
Matematik statistikaning birinchi masalasi:
– statistik kо’rsatkichlarni yig’ish va gruppalash metodlarini kо’rsatish. 
Matematik statistikaning ikkinchi masalasi:
– tadqiqotning maqsadiga bog’liq ravishda statistik kо’rsatkichlarni analiz qiluvchi usullarni 
ishlab chiqish.
Shunday qilib matematik statistikaning asosiy masalasi:
– statistik kо’rsatkichlarini yig’ish va ularni ilmiy va amaliy xulosalar qilish uchun ishlab 
chiqishdir. 
 
§2 Bosh va tanlanma tо’plam. 
Bir jinsli ob’ektlar tо’plamini, bu ob’ektlarni harakterlovchi ularning miqdoriy yoki sifat 
belgilariga nisbatan о’rganish talab qilingan bо’lsin. Agar bu tekshirish ob’ektlarni yо’q qilish 
yoki moddiy zarar keltirish bilan bog’langan bо’lsa, bu holda barcha ob’ektlar tо’plamidan 
tasodifiy ravishda chekli sondagilari tanlanib, ular tekshiriladi. 
Tanlanma tо’plam deb yoki oddiygina tanlanma deb, tasodifiy ravishda tanlangan ob’ektlar 
tо’plamiga aytiladi. 
Bosh tо’plam deb tanlanma olingan ob’ektlar tо’plamiga aytiladi. Tо’plamning (bosh yoki 
tanlanma) hajmi deb bu tо’plamdagi ob’ektlar soniga aytiladi. 
Tanlanmalar hosil kilinish usuli bо’yicha takror va takrormas tanlanmalarga bо’linadi. 
Agar tanlanmaning еlementlari bosh tо’plamdan tanlangan еlementni (keyingisini olishdan 
oldin) yana bosh tо’plamga qaytarish yо’li bilan ajratilsa, bunday tanlanma takror tanlanma 

---

4 
deyiladi. Agar tanlanma еlementlarini bosh tо’plamga qaytarmasdan uning еlementlari bosh 
tо’plamdan ajratilsa, bunday tanlanma takrormas tanlanma deyiladi.