R. O. Xolbekov



Download 1,75 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/30
Sana11.11.2019
Hajmi1,75 Mb.
#25582
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   30
Bog'liq
buxgalteriya hisobi nazariyasi

bårib, bu jarayonlar natijasida shu korxonaga tågishli bo‘lgan xo‘jalik
mablag‘lari va ularning tashkil topish manbalari tarkibiy hamda miqdoriy

45
jihatdan  o‘zgaradi.  Balansga  ta’rif  bårilganida,  uning  ikki  qismi  –
aktiv  va  passiv  tomonlari  mos  ravishda  xo‘jalik  mablag‘lari  hamda
xo‘jalik mablag‘larining tashkil topish manbalarini aks ettiradi dåyildi.
Dåmak,  tabiiyki,  xo‘jalik  mablag‘lari  va  ular  tashkil  topish
manbalarining xo‘jalik jarayoni natijasida o‘zgarishi balansda o‘zgarish
ro‘y  bårishiga  olib  kåladi.  Sababi  o‘zgarish  natijasida  xo‘jalik
mablag‘ining o‘zaro ikki turi yoki mablag‘ manbalari turlarining ikki
yoki undan ortig‘i o‘zgarishi yoki ham mablag‘ va ham ularning tashkil
topish manbalari birdaniga o‘zgarishi mumkin.
Xo‘jalik  jarayonlari  natijasida  balansdagi  o‘zgarishlarni  quyidagi
to‘rt turga ajratish mumkin:
1. Xo‘jalik jarayonlari tufayli balansning faqat aktiv tomoni o‘zgaradi,
passiv tomoniga ta’sir etmaydi va balans o‘z tångligini saqlab qoladi.
Bunda xo‘jalik mablag‘larining o‘rni yoki joylashgan joylari o‘zgaradi
xolos.
2. Xo‘jalik jarayonlari tufayli balansning faqat passiv tomoni o‘zga-
radi,  aktiv  tomoniga  ta’sir  etmaydi  va  balans  o‘z  tångligini  saqlab
qoladi. Bunda xo‘jalik mablag‘larining kålar manbalarining mazmuni
o‘zgaradi.
3. Xo‘jalik jarayonlari tufayli balansning har ikkala tomoni bir xil
summaga  ko‘payadi  va  balans  o‘z  tångligini  saqlab  qoladi.  Bunda
xo‘jalik mablag‘lari va ularning kålar manbalarining balans qiymati bir
xil summaga ko‘payadi.
4. Xo‘jalik jarayonlari tufayli balansning har ikkala tomoni bir xil
summaga  kamayadi  va  balans  o‘z  tångligini  saqlab  qoladi.  Bu  yårda
xo‘jalik mablag‘lari va ularning kålar manbalarining balans qiymati bir
xil summaga kamayadi.
1-jarayon.  Kassadan  safar  xarajatlari  uchun  hisobdor  shaxsga
35  000  so‘m  bårildi.  Bu  jarayon  natijasida  balansdagi  aylanma
mablag‘lar bo‘limining pul mablag‘lari moddasida kamayish ro‘y bårdi.
Shu  bo‘limning  dåbitorlar  moddasida  esa  korxona  uchun  dåbitor
bo‘lgan hisobdor shaxsning hisobdorlik summasi ko‘paydi, ya’ni xo‘jalik
mablag‘ining  joylashgan  joylari  o‘zgaradi.  Ko‘rinib  turibdiki,  bu
jarayon  natijasida  balansning  aktiv  qismidagi  moddalarning  birida
ko‘payish, yana birida esa kamayish ro‘y båradi. Balansdagi bu o‘zgarish
birinchi xildagi o‘zgarish bo‘lib, u shartli ravishda quyidagicha bål-
gilanadi:
A +; A -

46
2-jarayon.  Xodimlarga  hisoblangan  ish  haqidan  200  000  so‘m
daromad solig‘i ushlab qolindi. Bu jarayonning ma’nosi shuki, xodimlar
bilan måhnat haqi yuzasidan hisoblashish summasi kamaydi. Ushlab
qolingan daromad solig‘i budjåtga o‘tkazilishi lozimligi sababli, budjåt
bilan hisoblashish summasi ko‘paydi, ya’ni bir majburiyatni kamayishi
bilan ikkinchi bir majburiyat ko‘paymoqda. Dåmak, balans passivining
bir moddasida ko‘payish, ikkinchi moddasida esa kamayish sodir etildi.
Shartli ravishda esa bu o‘zgarish quyidagicha aks ettiriladi:
P +; P-
3-jarayon. Bankdan qisqa muddatli 7 000 000 so‘m krådit olindi.
Korxonaning pul mablag‘i ham ko‘paydi, bank oldidagi krådit yuzasidan
majburiyati ham ko‘paydi. Dåmak, balans aktivi moddasida ham shu
bilan birga passivining moddasida ham ko‘rsatkichlar miqdori oshdi,
ya’ni
A +; P +
4-jarayon. Xodimlarga hisoblangan 150.000 so‘m måhnat haqi to‘lov
vådomosti asosida kassadan bårildi. Bu jarayon tufayli kassadagi naqd
pul miqdori kamayadi va xodimlarga måhnat haqi yuzasidan majburiyat
ham  kamayadi.  Shartli  ravishda  esa  bu  o‘zgarish  quyidagicha  aks
ettiriladi:
A - ; P-
Yuqorida kåltirilgan jarayonlarni jadvalda quyidagicha aks ettirish
mumkin.
r
/
T r
/
T r
/
T r
/
T r
/
T
V
I
T
K
A
V
I
T
K
A
V
I
T
K
A
V
I
T
K
A
V
I
T
K
A
a
h
c
a
g
h
s
i
r
a
g
z
‘
O
a
h
c
a
g
h
s
i
r
a
g
z
‘
O
a
h
c
a
g
h
s
i
r
a
g
z
‘
O
a
h
c
a
g
h
s
i
r
a
g
z
‘
O
a
h
c
a
g
h
s
i
r
a
g
z
‘
O
h
s
i
r
a
g
z
‘
O
h
s
i
r
a
g
z
‘
O
h
s
i
r
a
g
z
‘
O
h
s
i
r
a
g
z
‘
O
h
s
i
r
a
g
z
‘
O
)
+
,
-
(
n
a
d
h
s
i
r
a
g
z
‘
O
n
a
d
h
s
i
r
a
g
z
‘
O
n
a
d
h
s
i
r
a
g
z
‘
O
n
a
d
h
s
i
r
a
g
z
‘
O
n
a
d
h
s
i
r
a
g
z
‘
O
g
n
‘
o
s
1
a
s
s
a
K
0
0
0
5
8
1
0
0
0
5
3
-
)
1
0
0
0
0
5
1
-
)
4
–
2
r
a
l
s
x
a
h
s
r
o
d
b
o
s
i
H
h
s
i
h
s
a
l
b
o
s
i
h
n
a
li
b
0
0
0
5
3
+
)
1
0
0
0
5
3
3
y
i
s
o
s
A
r
a
l
a
ti
s
o
v
0
0
0
3
0
0
5
1
0
0
0
3
0
0
5
1
4
y
i
d
d
o
m
o
N
r
a
l
v
it
k
a
0
0
0
0
0
8
1
0
0
0
0
0
8
1
5
b
o
ti
k
-
b
o
s
i
H
it
o
y
h
c
s
0
0
0
8
9
0
0
0
0
0
0
7
+
)
3
0
0
0
.
8
9
0
7
i
m
a
J
0
0
0
6
8
0
7
1
0
0
0
6
3
9
3
2

47
Dåmak, xo‘jalik jarayonlari tufayli balansda sodir bo‘layotgan o‘zga-
rishlar  natijasida  balansning  jami  summasi  o‘zgarmaydi  va  aksincha,
uning  har  ikkala  tomoni  bir  xil  summaga  ko‘payadi  yoki  kamayadi,
låkin aktiv va passiv tomonlarining jami summasi bir-biriga tång bo‘ladi.
Ba’zi bir xo‘jalik jarayonlari yoki mablag‘lari borki, ular korxonaning
buxgaltåriya balansida aks ettirilmaydi. Masalan, ijaraga olingan asosiy
vositalar, vaqtincha saqlanishga olingan tovar-moddiy zaxiralar, qayta
ishlashga olingan xomashyo va matåriallar, ssuda shartnomasi bo‘yicha
olingan mulk va boshqalar yoki umumishlab chiqarish xarajatlari, davr
xarajatlari kabilar.
Ijaraga olingan asosiy vositalar, vaqtincha saqlanishga olingan tovar-
moddiy  zaxiralar,  qayta  ishlashga  olingan  xomashyo  va  matåriallar,
ssuda  shartnomasi  bo‘yicha  olingan  mulk  kabi  mablag‘lar  ushbu
korxonaning  mulki  hisoblanmaydi.  Shu  sababdan  bunday  mablag‘lar
balansdan  tashqari  schyotlarida  hisobga  olinadi,  korxona  balansiga
kiritilmaydi.
Balansdan tashqari schyotlar – qoldig‘i buxgaltåriya balansiga kir-
maydigan buxgaltåriya hisobi schyotlari. Bu schyotlar korxonada vaq-
tincha turgan va boshqa korxonalarga (ijaraga olingan asosiy vositalar,
mas’ul saqlashga qabul qilingan moddiy qiymatliklar va hokazo) tågishli
r
/
T r
/
T r
/
T r
/
T r
/
T
V
I
S
S
A
P
V
I
S
S
A
P
V
I
S
S
A
P
V
I
S
S
A
P
V
I
S
S
A
P
a
h
c
a
g
h
s
i
r
a
g
z
‘
O
a
h
c
a
g
h
s
i
r
a
g
z
‘
O
a
h
c
a
g
h
s
i
r
a
g
z
‘
O
a
h
c
a
g
h
s
i
r
a
g
z
‘
O
a
h
c
a
g
h
s
i
r
a
g
z
‘
O
h
s
i
r
a
g
z
‘
O
h
s
i
r
a
g
z
‘
O
h
s
i
r
a
g
z
‘
O
h
s
i
r
a
g
z
‘
O
h
s
i
r
a
g
z
‘
O
)
+
,
-
(
n
a
d
h
s
i
r
a
g
z
‘
O
n
a
d
h
s
i
r
a
g
z
‘
O
n
a
d
h
s
i
r
a
g
z
‘
O
n
a
d
h
s
i
r
a
g
z
‘
O
n
a
d
h
s
i
r
a
g
z
‘
O
g
n
‘
o
s
1
il
a
ti
p
a
k
v
a
t
s
U
0
0
0
7
2
8
8
0
0
0
7
2
8
8
2
a
d
y
o
F
0
0
0
0
0
0
5
0
0
0
0
0
0
5
3
n
a
g
n
a
l
m
i
s
q
a
T
a
d
y
o
f
0
0
0
0
0
2
1
0
0
0
0
0
2
1
4
n
a
li
b
r
a
l
m
i
d
o
X
i
q
a
h
t
a
n
h
å
m
n
a
d
i
s
a
z
u
y
h
s
i
h
s
a
l
b
o
s
i
h
0
0
0
0
0
0
2
0
0
0
0
0
2
-
)
2
0
0
0
0
5
1
-
)
4
0
0
0
0
5
6
1
5
n
a
g
n
il
o
n
a
d
k
n
a
B
a
h
c
i
y
‘
o
b
r
a
lt
i
d
å
r
k
r
a
lt
a
y
ir
u
b
j
a
m
0
0
0
0
0
0
7
+
)
3
0
0
0
0
0
0
7
6
r
v
a
d
i
s
u
g
l
å
K
ir
a
l
d
a
m
o
r
a
d
0
0
0
0
3
0
0
0
0
3
7
n
a
li
b
t
å
j
d
u
y
B
h
s
i
h
s
a
l
b
o
s
i
h
0
0
0
.
9
2
0
0
0
0
0
2
+
)
2
0
0
0
9
2
2
i
m
a
J
0
0
0
6
8
0
7
1
0
0
0
6
3
9
3
2

48
bo‘lgan tovar-moddiy qiymatliklarni hisobga olish uchun tayinlangan.
Balansdan tashqari schyotlarda shuningdåk qat’iy hisobot blankalari,
zararga hisobdan chiqarilgan dåbitorlik qarzlari ham hisobga olinadi.
Balansdan tashqari schyotlarda hisob oddiy tizimda, ya’ni ikki yoqlama
yozuv  qo‘llanmasdan  yuritiladi.  Bu  schyotlar  o‘zaro  yoki  balansli
schyotlar bilan bog‘lanmaydi.
Shunday mablag‘lar borki, ular bir hisobot davri davomida yig‘ilib,
hisobot davrining oxirida taqsimlab yuboriladi. Bu mablag‘larni hisobga
oluvchi  schyotlar  yig‘ib-taqsimlovchi  yoki  tranzit  schyotlar  dåyiladi.
Yig‘ib-taqsimlovich  yoki  tranzit  schyotlarda  oy  boshiga  va  oy  oxiriga
qoldiq bo‘lmagani uchun ular balansda aks ettirilmaydi. Masalan, umum-
ishlab chiqarish xarajatlari hisobot oyi davomida 2510 – «Umumishlab
chiqarish  xarajatlari»  schyotida  hisobga  olinadi  va  oynig  oxirida  bu
mablag‘lar 2010 – «Asosiy ishlab chiqarish» yoki 2310 – «Yordamchi
ishlab chiqarish» schyotlariga taqsimlab yuboriladi.
Buxgaltåriya  balansi  ma’lumotlaridan  foydalanuvchilarni  ichki  va
tashqi  foydalanuvchilarga  ajratish  mumkin.  Ichki  foydalanuvchilarga
korxonaning ish yurituvchilari, muhandislari, moliya, markåting bo‘-
limlari  va  boshqalar  kiradi.  Tashqi  foydalanuvchilarga  mol  yåtkazib
båruvchilar, xaridorlar, banklar, soliq idoralari, invåstorlar va boshqalar
kiradi.
XULOSA
Buxgaltåriya balansi korxonalarning ko‘zgusi bo‘lib, balans so‘zi
«tånglik»,  «tarozining  ikki  pallasi»  dågan  ma’nolarni  anglatadi.
Buxgaltåriya balansining ikki tomoni bo‘lib, ular Aktiv va Passivdan
iborat.
Balans  ikkala  qismining  jami  summalari  tång  bo‘lishi  shart.  Bu
tånglik  aktivda  xo‘jalik  mablag‘lari,  passivda  esa  shu  mablag‘larning
manbalari aks ettirilishi bilan izohlanadi
Balansdagi ma’lumotlar asosida korxona faoliyati o‘rganiladi, tahlil
etiladi,  ichki  imkoniyatlar  topiladi  va  umuman  korxona  boshqaruvi
uchun xizmat qiladi. Bundan tashqari, iqtisodiyotdagi tub o‘zgarishlar
natijasida vujudga kålgan turli mulkchilik sharoitidagi tashqi foydala-
nuvchilar  (aksiyadorlar,  invåstorlar)  uchun  ham  korxona  haqida
ma’lumotga ega bo‘lishida katta ahamiyat kasb etadi.
Xo‘jalik  jarayonlarining  balansdagi  o‘zgarishlarga  ta’sirining  to‘rt
turi mavjud.

49
1. Xo‘jalik jarayonlari tufayli balansning faqat aktiv tomoni o‘zgaradi,
passiv tomoniga ta’sir etmaydi va balans o‘z tångligini saqlab qoladi.
Bu yårda xo‘jalik mablag‘larining o‘rni yoki joylashgan joylari o‘zgaradi
xolos.
2. Xo‘jalik jarayonlari tufayli balansning faqat passiv tomoni o‘z-
garadi,  aktiv  tomoniga  ta’sir  etmaydi  va  balans  o‘z  tångligini  saqlab
qoladi.  Bu  yårda  xo‘jalik  mablag‘larining  kålar  manbalari  mazmuni
o‘zgaradi.
3. Xo‘jalik jarayonlari tufayli balansning har ikkala tomoni bir xil
summaga ko‘payadi va balans o‘z tångligini saqlab qoladi. Bu yårda
xo‘jalik mablag‘lari va ularning kålar manbalarining balans qiymati bir
xil summaga ko‘payadi.
4. Xo‘jalik jarayonlari tufayli balansning har ikkala tomoni bir xil
summaga  kamayadi  va  balans  o‘z  tångligini  saqlab  qoladi.  Bu  yårda
xo‘jalik mablag‘lari va ularni kålar manbalarining balans qiymati bir
xil summaga kamayadi.
Buxgaltåriya  balansi  ma’lumotlaridan  foydalanuvchilarni  ichki  va
tashqi foydalanuvchilarga ajratish mumkin.
Tayanch iboralari
Balans, aktiv, passiv, mablag‘, manba, aylanma mablag‘lar, majburiyatlar,
foyda,  zaxira,  xo‘jalik  jarayonlari,  tånglik,  uzoq  muddatli  aktivla,  joriy
aktivlar, o‘z mablag‘larining manbalari, majburiyatlar, balansdan tashqari
schyotlar,  yig‘ib  taqsimlovchi  schyotlar,  tranzit  schyotlar,  schyotlarning
bog‘lanishi,  buxgaltåriya  balansi  ma’lumotlaridan  foydalanuvchilar.
Mavzu yuzasidan nazorat savollari va topshiriqlar
1.  Buxgaltåriya  balansining  ahamiyati  nimadan  iborat?
2.  Nima  uchun  Buxgaltåriya  balansi  korxona  ko‘zgusi  dåyiladi?
3.  Buxgaltåriya  balansining  qanday  turlari  mavjud?
4.  Buxgaltåriya  balansi  nåcha  qismdan  iborat?
5.  Balansning  aktivi  va  passiv  tomonlarining  mazmuni  nimadan  iborat?
6. Xo‘jalik jarayonlari natijasida balansda qanday o‘zgarishlar ro‘y båradi?
7.  Qanday  mablag‘lar  buxgaltåriya  balansiga  kiritilmaydi?
8.  Buxgaltåriya  balansining  ma’lumot  manbalari  qaysi  hujjatlar  asosida
shakllanadi?
9.  Buxgaltåriya  balansidan  foydalanuvchlarga  kimlar  kiradi?
10.  Buxgaltåriya  balansi  kim  tomonidan  tuziladi?
4 – R.O.  Xolbekov

50
3- bîb. Schyotlar tizimi va ikki yoqlama yozuv
1. Schyotlar tizimi haqida tushuncha
Korxonalar  faoliyati  hisobini  yuritish  zaruriyatida  korxonaning
xo‘jalik  jarayonlari  natijasida  doimo  tarkibiy  va  miqdoriy  jihatdan
o‘zgarib boradigan xo‘jalik mablag‘lari haqida har doimo ma’lumotga
ega bo‘lib turish talab etiladi. Bu talabni bajarish uchun esa xo‘jalik
mablag‘lari  va  ularning  tashkil  topish  manbalarni  hisobda  guruhlab
borish va tåzkor nazorat o‘rnatishi kårak bo‘ladi. Buning uchun bux-
galtåriya hisobi elåmåntlaridan biri schyotlar tizimidan foydalaniladi.
Buxgaltåriya hisobida xo‘jalik mablag‘lari va ularning tashkil topish
manbalarining harakati to‘g‘risida ma’lumotga ega bo‘lish uchun har
bir  mablag‘,  manba  va  xo‘jalik  jarayonlari  alohida-alohida  raqamlar
bilan bålgilanadi. Mablag‘, manba va xo‘jalik jarayonlari uchun bålgi-
langan raqamlar buxgaltåriya schyotlari dåb yuritiladi.
 Buxgaltåriya hisobi schyotlarining ikki tomoni bo‘lib, bir tomoni
«Dåbåt», ikkinchi tomoni tomoni «Krådit» dåb yuritiladi.
D
T
                      K
T
Qadimiy  savdo  kitoblarida  schyotning  «Dåbåt»  tomonida  kirim,
«Krådit» tomonida chiqim ko‘rsatilgan. Hozirda ham bu ma’no qisman
saqlanib qolgan.
Bu  schyotlar  xo‘jalik  mablag‘lari,  ularning  tashkil  topish  manba-
larining harakatini  hisobga olish ishlarini osonlashtirish va ulardan to‘g‘ri
foydalanishni nazorat qilishda ham qo‘l kåladi. Masalan, buxgaltåriya
hisobi tizimida «Xomashyo va matåriallar» so‘zi o‘rnida – 1010, «Kassa»
so‘zi o‘rnida – 5010, «Asosiy ishlab chiqarish»  so‘zi o‘rnida – 2010,
«Tayyor mahsulot» so‘zi o‘rnida – 2810 kabi raqamlardan foydalaniladi.
Buxgaltåriya hisobi schyotlari raqami bir davlatda bir xil qabul qilinadi.
Buxgaltåriya  hisobi  schyotlarining  bir  xilligini  ta’minlash  maqsadida

51
O‘zbåkiston  Råspublikasi  Buxgaltåriya  Hisobi  Milliy  Standartlarining
21-sonli «Xo‘jalik yurituvchi subyåktlarning moliyaviy-xo‘jalik faoliyati
buxgaltåriya hisobi schyotlar råjasi va uni qo‘llash bo‘yicha yo‘riqnoma»
nomli standart qabul qilingan. Ushbu standartdagi schyotlar yig‘indisiga
«Buxgaltåriya hisobi schyotlar tizimi» dåyiladi.
Schyotlar  tizimi  xo‘jalik  mablag‘larini  va  ularning  tashkil  topish
manbalarini, xo‘jalik jarayoni natijasida ularning tarkibiy, miqdoriy va
harakat jihatidan o‘zgarib borishini iqtisodiy guruhlash va doimo tåzkor
nazorat qilib borishdir.
Korxona  faoliyatida  yoppasiga,  uzluksiz  hisob  qilib  borilar  ekan,
korxona  barcha  mulkini  o‘rganib,  ularning  xususiyatlarini  yaxshilab
anglab yåtmoq kårakdir. Korxona mulklari hisobi to‘liq yuritilar ekan,
hisob ishlarini osonlashtirish, oqilona tashkil etish maqsadida schyotlar
råjasi  ishlab  chiqilgan.  Shuni  nazarda  tutmoq  kårakki,  Buxgaltåriya
Hisobi Milliy Standartining ishlab chiqilishi va hayotga tatbiq etilishi
zaruriy hol bo‘lganidåk, schyotlarning yangi råjasini ishlab chiqish ham
zarur bo‘lib qoldi va schyotlarning yangi råjasi korxonalar moliya xo‘jalik
faoliyatining buxgaltåriya hisobida qo‘llanilib kålmoqda.
Schyotlar råjasi 6 qism va 9 bo‘limdan iborat. Schyotlar råjasining
qismlari quyidagilardir:
1-qism. Uzoq muddatli aktivlar.
2-qism. Joriy aktivlar.
3-qism. Majburiyatlar.
4-qism. Xususiy kapital (mulk).
5- qism.Moliyaviy natijalarni shakllanishi va ishlatilishi.
6-qism. Balansdan tashqari schyotlar.
Schyotlar råjasidagi bo‘limlar quyidagicha nomlangan:
1-bo‘lim.  Asosiy  vositalar,  nomoddiy  va  boshqa  uzoq  muddatli
aktivlar.
2-bo‘lim. Tovar-moddiy zaxiralari.
3-bo‘lim. Kålgusi davr sarflari va muddati uzaytirilgan sarflarning
joriy qismi.
4-bo‘lim. Olinadigan schyotlar.
5-bo‘lim. Pul mablag‘lari, qisqa muddatli invåstisityalar va boshqa
joriy aktivlar.
6-bo‘lim. Joriy majburiyatlar.
7-bo‘lim. Uzoq muddatli majburiyatlar.
8-bo‘lim. Kapital (mulk), foyda va zaxiralar.
9-bo‘lim. Daromad va sarflar.

52
Schyotlar  råjasini  bilish  nafaqat  buxgaltårlar,  balki  auditorlar,
soliqchilar  qisman  tashqi  foydalanuvchilar  (aksiyadorlar,  ta’sischilar)
uchun ham kårakdir.
Schyotlarning tuzilishi.
Schyotlar ikkiga ajratiladi:
Aktiv schyotlar – xo‘jalik mablag‘larini aks ettiruvchi schyotlar.
Passiv schyotlar – xo‘jalik mablag‘larini tashkil topish manbalarini
aks ettiruvchi schyotlar.
Aktiv  va  passiv  schyotlarning  tuzilishi  quyidagi  sxåma  orqali  aks
ettirilgan:
D
ò
 +  Aktiv  K
ò
 -           D
ò
 -  Passiv   K
ò
 +
Yuqorida ko‘rinib turganidåk, har ikkala turdagi schyotlarning ham
dåbåt va krådit tomonlari mavjud. Farq shundaki, aktiv schyotlarning
dåbåtida ko‘payish, krådit tomonida esa kamayish aks ettiriladi.
 Passiv schyotlarda esa aksincha, dåbåt tomonida kamayish, krådit
tomonida esa ko‘payish aks ettiriladi.
Ma’lumki,  schyotlar  oy  boshiga  ochiladi.  Bu  vaqtda  mablag‘  va
ular manbalari mavjud bo‘lib, ular oy boshiga qoldiq dåb ataladi.
Oy davomida xo‘jalik jarayoni natijasida mablag‘lar va ular manbalari
harakati (ko‘payishi, kamayishi) oborot dåyilib, ularni dåbåt yoki krådit
tomondaligiga ko‘ra, dåbåt oborot, krådit oborot dåb ataladi.
Aktiv schyotlarda dåbåt oborot oy davomida mablag‘larning kiri-
mini, krådit oboroti esa mablag‘lar oy davomida kamayishini bildiradi.
Passiv  schyotlardagi  dåbåt  oborot  oy  davomida  mablag‘  tashkil
topish manbasi kamayishini, krådit oborot esa oy davomidagi manba

Download 1,75 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   30




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish