R. O. Ismatov Nammqi, "Menejment" kafedrasidotsenti, iqtisod fanlari

7.3. Turdosh tarmoqlarga diversiyalash strategiyasi.
Diversiyalash variantlarini izlash jarayonida kompaniya turdosh tarmoklarni 
tanlashi mumkin. Bunday paytda tarmoqqa diversiyalash strategik muvofiklikdan 
kelib chikib amalga oshiriladi. Strategik muvofiklik turli firmalar uxshash ishlab
94

---

chikarishga ega bulgan takdirda mavjud buladi. Bu esa kuyidagilar uchun imkoniyat 
yaratadi:
a) maxorat va tajribani bir korxonadan boshka korxonaga utkazish;
b) ishlab chikarish xarajatlarini pasaytirish maksadida turlicha bulgan ishlab 
chikarishni yagona tizimga birlashtirish.
Strategik muvofiklikka asoslangan alokalar ishlab chikarish soxasida, personal 
maxoratiga bulgan talablarda, mineral resurslar va ta’minotchilarning manbalarining 
yagonaligida, detallar va komponentlarni birgalikda ishlab chikarish uchun 
saloxiyatda, uxshash ishlab chikarish usullari va boshkaruv nou-xaularida, marketing 
va maxsulot sotishda bir xil yondoshuvlarni kullashda, bir xil ulgurji xaridorlar va 
chakana dilerlarda, sotuvdan keyingi xizmat kursatish saloxiyatida, shuningdek 
umumiy savdo markasidan foydalanishdan olingan sinergitik samarada namoyon 
buladi.
Turdosh tarmoklarga diversiyalash xakikatda jozibali kurinadi. U mavjud ishbop 
faollik darajasini saklab kolish, maxorat va tajribani urgatish xisobiga rakobat 
ustunligidan foydalanish, shuningdek investitsiyalash xavfini turdosh tarmoklardagi 
firmalar bilan bulishish imkoniyatini beradi.
Kachonki ikkita korxonaga raxbarlik kilish, ularning aloxida faoliyat 
kursatishiga nisbatan arzonga tushsa,shundagina turdosh diversiyalashda faoliyat 
mikyoslaridagi tejamkorlik mavjud buladi.
Turdosh tarmoklar urtasidagi strategik muvofiklik kuyidagilar xisobiga rakobat 
ustunligi uchun saloxiyatni vujudga keltiradi:
a) ancha past ishlab chikarish xarajatlari.
b)bir tarmokdan ikkinchisiga asosiy malaka va tajriba, texnologik xususiyatlar, 
boshkaruv nau-xaularni samarali uzatish.
v)umumiy tovar markasidan foydalanish imkoniyatlari.
Biznesning yakin soxalaridagi strategik muvofiklik xisobiga erishilgan rakobat 
ustunligi individual ishlab chikarishga karaganda kushimcha saloxiyat beradi.
Rakobat ustunligining kushimcha manbasi aktsiyalar daromadliligi buyicha 
2+2=5 samarasini olish imkonini beradi.
Turdosh tarmoklarga diversiyalashning eng tarkalgan yullari kuyidagilar:
Sotish imkoniyatlari va reklama faoliyatidan birgalikda foydalanishi mumkin 
bulgan tarmoklarga kirish.
Turdosh texnologiyalardan foydalanish.
Nou-xau va tajribalarni bir faoliyat turidan boshka faoliyat turlariga utkazish.
Yangi maxsulotga firmaning nomi va iste’molchilarning ishonchini utkazish.
Faoliyatning asosiy turini kuvvatlash uchun yangi tarmoklarda xarid kilish.
95

---