R. I. Nurimbetov, S. I. Ahmedov ishlab chiqarish

S -
ijtimoiy sug'urtaga ajratmalar 
foizi.
Joriy qilingan tadbirlar natijasida ishlab chiqarilgan jami mahsulot 
tannarxi quyidagicha hisoblanadi:
T = T .
-Ш
2 
1 
a*
Bu erda, 
Tx
va T2-ta d b ir joriy qilingungacha (Г,) va joriy 
qilinganidan so‘ng (Г,) jami ishlab chiqarilgan mahsulotning 
tannarxi
T ayanch iboralar: Samaradorlik, samaradorlik mezonlari, xo ‘jalik 
yuritish subyektlari, mehnat, mehnat boshqaruvi, samaradorlikni 
baholash, foyda, xarajatlar, boshqaruv xarajatlari, ish haqi, ijtimoiy 
samaradorlik, boshqarishni takomillashtirish tadbirlari.
NAZORAT SAVOLLARI
1. Menejmentning iqtisodiy samaradorligi nima uchun baholanadi?
2. Ishlab chiqarishning samaradorligi bilan menejment samaradorligi 
o'rtasidagi farq nimada?
3. Mahsulot tannarxi bo'yicha menejmentning samaradorligi qaysi 
formulaga ko'ra aniqlanadi?
4. Menejmentning iqtisodiy samaradorligi qaysi hollarda aniqlanadi?
5. Natija qanday shaklli ko'rinishga ega?
6. Iqtisodiy va ijtimoiy samaradorlik o'rtasidagi farq nimada?
7. Mehnat unumdorligiga ta'sir ko'rsatuvchi eng muhim omil nima?
8. Ishlab chiqarish menejmentini takomillashtirish qanday maqsadlardan 
kelib chiqadi?
9. Boshqaruvni baholashda qo'llaniladigan eng ko'p tarqalgan tasniflarni 
sanab bering?
10. Boshqaruv devonining qisqarishi oqibatida nima tejaladi?

---

Bozor iqtisodiyoti sharoitida raqobat muhitining mavjudligi ishlab 
chiqarish sifatini va uni boshqarish muammolariga katta ahamiyat 
berish zaruriyatini keltirib chiqaradi. Shuning uchun korxona ishlab 
chiqarayotgan mahsulot, tovar va xizmatlami jahon standartlariga 
mos ravishda ishlab chiqarish hozirgi kunning dolzarb vazifasi 
hisoblanadi. Agar mahsulot yuqori sifatli, jahon standartlariga javob 
beradigan bo‘lsa, bu ishlab chiqarilayotgan mahsulot raqobatbardosh 
bo‘lishidan dalolat beradi.
Bozor iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlarda jiddiy raqobat, 
kurash sifatni oshirish dasturlarini ishlab chiqishga sabab 
bo'ladi. Mahsulot va xizmatlar sifatini baholash uchun obyektiv 
ko'rsatkichlarni ishlab chiqish zarurati tug'iladi. Bu ko'rsatkichlar 
mahsulotning muvofiqlik sertifikati bilan tasdiqlanadi. Hozirgi 
kunda aynan mahsulotning xalqaro sifat andozalariga muvofiqligini 
tasdiqlovchi sertifikat mahsulot yetkazib berish haqida bitim tuzish 
uchun muhim omil sifatida ko'riladi.
Sifatni oshirish xarajatlami kamaytirib, bozor ulushi hamda ishlab 
chiqarish samaradorligiga erishishga ko'maklashadi.
Shunday qilib, har qanday ishlab chiqarishni rivojlantirish, uning 
raqobatbardoshligini oshirish va uning bozordagi o‘z o'mini egallashi 
va uni saqlab qolishi uchun mahsulot sifatini oshirishga katta e’tibor 
berish lozim. Bulaming barchasiga faqat samarali boshqarish 
orqaligina erishish mumkin.
Bundan ko'rinib turibdiki, har qanday ishlab chiqarishni samarali 
amalga oshirish uchun ishlab chiqarish menejmentini takomillashtirish 
zarur. Ishlab chiqarish jarayonini to‘g‘ri tashkil etish va uni samarali 
boshqarish hisobigagina tashkilot va korxonalar o‘z oldiga qo‘ygan 
maqsadlariga erishishi mumkin.

---

1. Detallami yetkazib berish usuli, ya’ni ishlov berish partiyalarda 
amalga oshiriladigan, operatsiyadan operatsiyaga esa faqat barcha