R. H. Djurayev pedagogika fanlari doktori, akademik

Innovatsiya 
(ing. “innoveyshn” — yangilik kiritish) — tizim ichki 
tuzilishini o‘zgartirish, deb ta'riflanadi. Innovatsiya — amaliyot va nazariyaning 
muhim qismi bo‘lib, ijtimoiy — madaniy ob'ekt sifatlarini yaxshilashga 
yo‘naltirilgan ijtimoiy sub'ektlarning harakat tizimidir. Bu g‘oya nazariyasi 
mohiyatining yaratilishiga nisbatan turli yondashuvlar va fikrlar mavjud bo‘lib, 
uning mohiyati borasida fanda yagona fikr mavjud emas. 
Innovatsiyalar 
dolzarb, muhim ahamiyatga ega bo‘lib, bir tizimda 
shakllangan yangicha yondashuvlar. Ular tashabbuslar va yangiliklar asosida 
tug‘ilib, ta'lim mazmunini rivojlantirish uchun istiqbolli bo‘ladi, shuningdek, 
1
1
Очилов М. Педагогик технологиялар.-Тошкент: Ўқитувчи,2006.-91-бет. 

---

244 
umuman ta'lim tizimi rivojiga ijobiy ta'sir ko‘rsatadi. Innovatsiya — ma'lum bir 
faoliyat maydonidagi yoki ishlab chiqarishdagi texnologiya, shakl va metodlar, 
muammoni yechish uchun yangicha yondashuv yoki yangi texnologik jarayonni 
qo‘llash, oldingidan ancha muvaffaqiyatga erishishga olib kelishi ma'lum bo‘lgan 
oxirgi natijadir. 
Замонавий таълим ва тарбия жараёни - ўқитувчи шахсининг 
инновацион мақсадга йўналтирилганлиги, ўз фаолиятини ташкил 
қилишнинг инновацион шакл, усул, восита ва методларини эгаллаганлиги, 
таълим мазмунига мос равишда инновацион педагогик фаолиятини ташкил 
қила олишини тақозо этади.
 
Инновацион фаолият - янги маҳсулот яратишга йўналтирилган илмий, 
технологик, ташкилий, молиявий, тижорат тадбирлари мажмуасидан иборат 
бўлиб, улардан мақсад йиғилган билим, малака, кўникма, технология ва 
ишлаб чиқириш асбобларини мана шу янги маҳсулотни кенг миқёсда ишлаб 
чиқарилишига ишлатиш ва унинг самарадорлигини таъминлашдир.
Таълим тизимининг “ишлаб чиқариш маҳсулоти” – баркамол шахс ва 
кадр, яъни таълим субъектлари ҳисобланади. Бинобарин, таълимдаги 
инновацион фаолият – янги кадрларни етиштиришга йўналтирилган илмий, 
технологик, ташкилий, молиявий, тижорат тадбирлари йиғиндиси бўлиб, 
улардан мақсад мана шу йиғилган билим, малака, кўникма, технология ва 
ишлаб чиқариш жараёнининг янги кадрларини кенг миқёсда самарали 
тарзда мамлакат иқтисодиёти учун кўплаб етиштириб беришга йўналтириш 
ва таъминлашдан иборатдир. Демак, педагогик инновация - янги махсулот, 
яъни кадр, мустақил фикрловчи шахсни етиштиришга йўналтирилган ҳар 
қандай педагогик янгилик бўлиб, ундан мақсад педагогик жараён юқори 
самарадорлигини таъминлашдир. Маълумки, бугунги кунда интеллектуал ва 
креатив тафаккур, маънавий етуклик, мафкуравий уйғоқлик, жисмоний 
соғломлик, чет тилларини ўзлаштирилганлик, фуқаролик сезгирлигисиз 
баркамол шахсни тарбиялаб бўлмайди. 

---

245 
Butun 
ta'lim 
tizimidagi 
innovatsiyalarni 
quyidagicha 
tasniflash 
ma'qullanmoqda: 
1. Faoliyat yo‘nalishiga qarab (pedagogik jarayondagi, boshqaruvdagi). 

Kiritilgan o‘zgarishlarning tavsifiga ko‘ra (radikal, modifikatsiyalangan, 
kombinatsiyalangan). 

O‘zgarishlar ko‘lamiga ko‘ra (lokal, modulli, tizimli). 
-
Kelib chiqish manbaiga ko‘ra (shu jamoa uchun ichki yoki tashqaridan olingan).