R e s p u b L i k a s I k o n s t I t u t s I y a s I n I

92 
« 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasiga
«M illiy tiklanish» partiyasidan saylangan deputatlar fraksiyasini
ro‘yxatga olish to ‘g ‘risida»gi 2005-yil 27-yanvardagi 12-I-sonli qarori.
93 
«O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasiga
«A dolat» sotsial-d em okratik partiyasidan saylangan deputatlar
fraksiyasini ro‘yxatga olish to ‘g ‘risida»gi 2005-yil 27-yanvardagi 13-
I-sonli qarori.
197

---

Qonuni alohida o ‘rin tutadi. Birinchi b o ‘limda Qonunchilik 
palatasiga o ‘tkaziladigan saylov tartib g a solinadi. Ikkinchi 
b o ‘limda 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senatini 
shakllantirish tartibi belgilangan.
M azkur b o ‘lim da Senatni sh ak llan tirish n in g um um iy 
K onstitutsiyaviy t a ’rifi berilgan. Q uyidagi, y a ’ni: saylov 
o‘tkazish muddatlari; Senat a ’zoligiga saylanadigan nomzod- 
larga qo‘yiladigan talablar; saylovni tashkil etishning umumiy 
I
tartibi kabi normalar belgilangan. Saylov yakunlari xususida 
yakunlarni chiqarish, ulaPustidan shikoyat berish va Senatni 
shakllantirish yakunlarini e ’lon qilish tartib i belgilangan. 
Takroriy saylov o ‘tkazish zaruriyati yuzaga keladigan shart- 
sharoitlar va uni o ‘tkazish tartibi aniqlangan. Bo‘shab qolgan 
o‘rinlarga Senat a ’zolarining saylovini o ‘tkazish tartibi belgilab 
q o ‘yilgan. S hun in gd ek , Q o ra q a lp o g ‘isto n R esp u b lik asi 
Jo ‘qorg‘i Kengesi, viloyatlar, tum anlar va shaharlar davlat 
hokimiyati vakillik organlari deputatlarining qo‘shma majlis­
larida Senat a ’zolarini saylash ta rtib i to ‘g ‘risidagi nizom 
Markaziy saylov komissiyasi tomonidan ishlab chiqiladi.
Bundan tashqari, Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyat­
lar, tum anlar va shaharlar davlat hokimiyati vakillik organ­
lariga saylov «Xalq d ep u tatlari viloyat, tum an va shahar 
Kengashlariga saylov to ‘g‘risida»gi 0 ‘zbekiston Respublikasi 
Q onuniga ham da 0 ‘zbekiston R espublikasi va Q oraqal- 
pog‘iston Respublikasining boshqa qonun hujjatlariga muvofiq 
o ‘tkaziladi.
0 ‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi, «Referendum 
yakunlari va davlat jamiyati tashkil etishning asosiy prinsip­
lari», « 0 ‘zbekiston R espublikasi Oliy M ajlisining Senati 
to ‘g‘risida», « 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisga saylov­
lar to ‘g‘risida»gi Konstitutsiyaviy Qonunlar hamda « 0 ‘zbekis- 
ton Respublikasi Oliy Majlisi Senatining Reglamenti to ‘g‘risi- 
da»gi Q o n u n lar Senatni huquqiy jih a td a n ta rtib g a solib 
turuvchi manbalardir.
Senatning tarkibiy-funksional tizimi asoslari 0 ‘zbekiston 
Respublikasining Konstitutsiyasida aks ettirilgan. Jumladan, 
0 ‘zbekiston R espublikasining 2003-yil 24-aprelda qabul 
qilingan « 0 ‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga o ‘zgartish 
va q o ‘shim chalar kiritish to ‘g‘risida»gi Q onuniga asosan 
tuzatish va qo‘shimchalar kiritilgan. 0 ‘zbekiston Respublikasi 
Konstitutsiyasining 86-moddasi Senat Raisi va uning o ‘rin- 
bosarlari misolida palata rahbariyatini shakllantirish tartibini,
198

---

Raisning vakolatlarini belgilab beradi. 87-modda esa Senat­
ning muhokamaga kiritiladigan masalalarni dastlabki tarzda 
ko‘rib chiqish va tayyorlash, shuningdek, 0 ‘zbekiston Respub­
likasi qonunlari ham da Senat tom onidan qabul qilinadigan 
qaro rlarn in g ijrosini n azo rat qilish uchun o ‘z vakolatlari 
m u d d a tig a s e n a to rla r o ra sid a n q o ‘m ita la rn i saylashi 
(shakllantirish)ni tartibga soladi. Senat zarur hollarda muayyan 
vazifalarni bajarish uchun senatorlar orasidan komissiyalar ham 
tuzishi mumkin.
Senatning Konstitutsiya va « 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy 
Majlisining Senati to ‘g‘risida»gi 0 ‘zbekiston Respublikasining 
Konstitutsiyaviy Qonuni bilan belgilangan asosiy tuzilmasi o ‘z 
tarkibida Senat Raisi, uning o ‘rinbosarlari, Kengash, qo‘mita 
va komissiyalarni qamrab oladi.
« 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senatining Regla- 
menti to ‘g‘risida»gi 0 ‘zbekiston Respublikasi Qonunining 3- 
m o dd asig a b in o an S en atnin g 0 ‘zb ek isto n R esp ub lik asi 
Markaziy saylov komissiyasining Raisi ochadigan va Senat Raisi 
saylangunga qadar unga raislik qiladigan birinchi majlisida 
m uvaqqat kotibiyat va sanoq komissiyasi saylanadi. Keyin 
elektron tizimdan foydalanish ustidan muvaqqat nazorat qilish 
guruhi saylanadi va Senat Raisi hamda uning o ‘rinbosarlarini 
saylash marosimiga kirishiladi.
v^Senat Raisligiga va uning o ‘rinbosarligiga nom zodlar 
0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidenti tom onidan senatorlar 
orasidan ko‘rsatiladi.
Nomzod yashirin ovoz berish natijasida senatorlar umumiy 
sonining yarmidan k o ‘p ovozini olgan b o ‘lsa, Senat Raisi yoki 
uning o ‘rinbosari etib saylangan hisoblanadi. Senat Raisining 
o ‘rinbosarlaridan biri Q oraqalpog‘iston Respublikasi vakili 
b o ‘lishi lozim.
Senat Raisi o ‘z lavozimidan yashirin ovoz berish orqali 
senatorlar umumiy sonining uchdan ikki qismidan ko‘prog‘i- 
ning ovozi bilan, uning o ‘rinbosarlari esa yashirin ovoz berish 
orqali senatorlar umumiy sonining ko‘pchilik ovozi bilan qabul 
qilingan qaro rig a binoan m u d d atid an oldin ozod etilishi 
mumkin. Senat Raisi yoki uning o ‘rinbosarlarini lavozimidan 
muddatidan oldin ozod etish to ‘g‘risidagi masala 0 ‘zbekiston 
Respublikasi Prezidentining taqdimiga yoki senatorlar umumiy 
sonining kamida uchdan bir qismining taklifiga binoan Senat 
tomonidan ko‘rib chiqiladi. Konstitutsiyaning 86-moddasi va 
« 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy M ajlisining Senati to ‘g‘ri-
199

---

sida»gi 0 ‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyaviy Qonuni- 
ning 14-moddasiga binoan Senat Raisiga Senat ishini tashkil 
etishda asosiy m as’uliyat yuklatilganligi uchun ham ushbu 
mexanizmda Senat Raisining roli muhim bo‘lishi lozim. Rais 
sifatida u Senat va uning Kengashi majlislarini chaqiradi, u- 
larda raislik qiladi; Senat muhokamasiga kiritiladigan masala­
larni tayyorlashga umumiy rahbarlik qiladi; Senat m a’qullagan 
q o n u n la rn i im zolash uchun 0 ‘z b ek isto n R esp u b likasi 
Prezidentiga yuboradi; Senat qo‘mitalari va komissiyalarining 
faoliyatini muvofiqlashtirib boradi; Senat Raisining o ‘rinbosar- 
lari o ‘rtasida vazifalarni taqsimlaydi: parlamentlararo aloqa­
larni am alga oshirish ishlariga ham da xalqaro parlam ent 
tashkilotlari ishi bilan bog‘liq Senat guruhlarining faoliyatiga 
rahbarlik qiladi; Qonunchilik palatasi boshqa davlat organ­
lari, chet davlatlar, xalqaro va boshqa tashkilotlar bilan o ‘zaro 
m unosabatlarda Senat nomidan ish k o ‘radi; Senat va uning 
.Kengashi qarorlarini imzolaydi.