R e s p u b L i k a s I k o n s t I t u t s I y a s I n I

o‘zi ko‘rib hal qilaveradi.

---

mazkur ariza yuzasidan noaniqlik yoki xatoni bartaraf qilish 
haqida qaror qabul qilishi lozim.
Nom zodlarni k o ‘rsatish. 
Saylov ja ra y o n in in g m azk u r 
bosqichi siyosiy amaliyotda juda katta ahamiyatga ega bo‘lib, 
aynan shu bosqichda prezidentlik, deputatlik, senatorlik, 
mahalliy o ‘zini-o‘zi boshqarish organlariga maslahatchi va 
boshqa lavozim larga saylanishi m um kin b o ‘lgan shaxslar 
doirasi aniqlanadi.
M am lak atim iz d a Oliy M ajlis (Q o n u n ch ilik p alatasi) 
d ep u ta tlig ig a , y u q o ri p a la ta S en ato rlig ig a, R esp u b lik a 
Prezidentligiga va xalq deputatlari Kengashlari deputatligiga 
nomzodlarning ko‘rsatilishida yuqorida ko‘satilgan usullarning 
barchasi qo‘llaniladi.
Siyosiy partiya saylov kom paniyasi boshlaganligi e’lon 
qilingan kundan kamida olti oy oldin 0 ‘zbekiston Respub­
likasi Adliya vazirligi tomonidan ro ‘yxatga olingan, saylovda 
ishtirok etishini qoilab-quvvatlovchi ellik ming saylovchining 
im zosini to ‘plagan taq d ird ag in a d ep u tatlik k a nom zodlar 
k o ‘rsatishi mumkin.
0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy M ajlisining Qonunchilik 
palatasiga nomzodlar ko‘rsatish siyosiy partiyalar tomonidan 
saylovga oltmish besh kun qolganida boshlanadi va qirq besh 
kun qolganida tugaydi. Deputatlikka nomzod tanlash tartibi 
siyosiy p a rtiy a la rn in g o ‘zlari hal qilgani h olda, h a r bir 
ok ru gd an b itta d ep u tat, y a ’ni 120 d ep u tat k o ‘rstatish g a 
vakolatlidir.
0 ‘zbeksiton Respublikasi Oliy Majlisi qonunchilik palatasi 
deputatligiga nomzodlar k o ‘rsatish uchun saylash huquqiga 
ega b o ‘lgan har bir fuqaro yoki fuqarolar guruhi tegishli saylov 
okrug in ing k am ida uch yuz n afar saylovchisidan ib o rat 
saylovchilar tashabbuskor guruhini tuzishi mumkin. D eputat­
likka nomzod k o ‘rsatgan saylovchilar tashabbuskor guruhi 
okrug saylovchilari umumiy sonining kam ida sakkiz foizi 
m iqdorida nomzodni qoilab-quvvatlovchi imzoni to ‘plashi 
(imzolayotgan fuqarolar miqdori har bir mahalla, qishloq yoki 
ovul b o ‘yicha m utanosib ravishda taqsim langan b o iish i) 
kerak.
0 ‘zbekiston Respublikasi Xalq deputatlari viloyat, tuman 
va shahar Kengashlarining deputatligiga nomzodlar ko‘rsatish, 
siyosiy partiyalar, fuqarolarning o ‘zini-o‘zi boshqarish organ­
lari tomonidan saylovga oltmish besh kun qolganida boshlanadi 
va qirq besh kun qolganida tugallanadi. Tashkil qilingan saylov
330

---

q o ‘mitasi tom onidan yig‘iladi va nomzod oldida muntazam 
ravishda hisob beradi. Yuridik shaxslarning siyosiy arboblar 
va partiyalarni m oliyalashtirishi maxsus q o ‘m italar orqali 
oshkor amalga oshiriladi.
0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi 
d e p u ta tlig ig a n o m z o d la r M ark aziy saylov kom issiyasi 
tom onidan ro ‘yxatga olingan kundan boshlanib, M arkaziy 
saylov komissiyasi tomonidan belgilanadigan tartibda ommaviy 
axborot vositalaridan foydalanishda teng huquq va sharoitlar 
y aratib berilib, d ep utatlikk a nom zod besh nafarga q ad ar 
ishonchli vakilga ega bo‘lishi, nomzod ro ‘yxatga olinganidan 
keyin o ‘z ishonchli vakillarini o ‘zi belgilashi, deputatlikka 
nom zod qilib r o ‘yxatga olingan shaxs saylovchilar bilan 
uchrashuvlar o ‘tkazishi, saylovoldi yig‘ilishlarida so‘zga chiqish 
huquqiga egadirlar. Televideniye k o ‘rsatuvlari va radioeshit- 
tirishlarida qatnashish vaqtida, o ‘rtacha oylik ish haqi saylov 
o ‘tkazish uchun ajratiladigan m ablagiar hisobidan saqlangan 
holda, ishlab chiqarish yoki xizmat vazifalarini bajarishdan ozod 
bo‘lish huquqiga ega.
0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidentligiga nomzod 15 nafar 
ishonchli vakillarga ega b o ‘lishga haqlidir. Ishonchli vakillar 
nomzodga saylov kompaniyasini o ‘tkazishda yordam beradi, 
uni 0 ‘zbekiston Respublikasining Prezidenti etib saylash uchun 
ta rg ‘ibot olib borib, davlat va jam o at tashkilotlari, saylov 
komissiyalari bilan b o ‘ladigan m unosabatlarda nomzodning 
manfaatini himoya qiladi.
X alq deputatlari viloyat, tum an va shahar K engashlari 
deputatligiga nomzodlar tegishli viloyat, tuman, shahar saylov 
komissiyasi tom onidan ro ‘yxatga olingan kundan e’tiboran 
boshlanadi. Deputatlikka nomzodlarga, siyosiy partiyalarga, 
m ustaqil tashabbuskor guruhlarga tegishli viloyat, tum an, 
shahar saylov komissiyasi tomonidan belgilanadigan tartibda 
ommaviy axborot vositalaridan foydalanishda teng huquq 
beriladi va saylovchilarning yig‘ilishlari uchastka saylov 
komissiyasi tomonidan barcha nomzodlar uchun mutlaq teng 
sharoitlarga rioya etilgan holda tashkil qilinadi.
Xalq deputatlari, viloyat, tuman, shahar Kengashi deputat­
ligiga nomzod uch nafargacha ishonchli vakilga ega b o ‘lishi 
mumkin. Ular nomzod deputat etib saylanishi uchun tashviqot 
yuritadi, mahalliy davlat organlari va jam oat birlashmalari- 
ning organlari, saylovchilar bilan o ‘zaro munosabatlarda, saylov 
komissiyalarida nomzodning manfaatlarini himoya qiladi. Shu
331

---

bilan birga, saylov kompaniyalarida, xalqning siyosiy irodasini 
shakllantirish va ifoda etishda partiyalarning roli doim ham 
bir xilda baholanavermaydi. K o‘ppartiyalilik prinsipi partiya 
ro ‘yxat (fraksiya)lari bo‘yicha saylangan deputatlardan siyosiy 
uyushmalar tashkil etishda o ‘z aksini topadi. Mazkur uyushma- 
lar aholi turli tabaqalarining parlamentdagi siyosiy vakilligini 
ta ’m inlabgina qolm asdan, balki butun parlam ent ishining 
tashkil etilishini yaxshilashga ham k o ‘m aklashadi. Bunda, 
tabiiyki, jamiyatning bir nechta kichik siyosiy partiya va guruh- 
larga parchalanishi va parlam entda ularning ancha to ‘liq 
vakilligi parlam ent ishiga salbiy ta ’sir k o ‘rsatishi: qaram a- 
qarshiliklar natijasida (agar parlamentda barqaror ko‘pchilik 
b o im a s a ) parlam entning vak olatlari jum lasiga kiritilgan 
muayyan masalani hal qilishning iloji bo‘lmasligi mumkinligini 
ham e’tiborga olish lozim.
2004-yil 26-dekabr va 2005-yil 9-yanvarda takroriy ovoz 
berish natijalariga ko‘ra, 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi 
Q onunchilik palatasining barcha 120 deputati saylandi va 
r o ‘yxatga olindi. Saylovda 489 deputatlikka nomzod, shu 
ju m lad an , siyosiy p artiy ala rd an 435 va saylovchilarning 
tashabbuskor guruhlardan mustaqil nomzodlar 56 kishi ishtirok 
etdi. 2004-yil 26-dekabrdagi asosiy saylovda 12197159 ta (85,1%) 
saylovchi, joriy yil 9 yanvarida esa 5400000 dan ortiq kishi yoki 
takroriy ovoz berishda ishtirok etish huquqiga ega saylovchi­
larning qariyb 80 % i qatnashdi.
Saylovlar natijasida 0 ‘zbekiston Liberal-demokratik partiyasi 
saylovchilarning eng ko‘p ovozini oldi, bu partiyadan deputat- 
larn in g 34,3% i saylandi, 0 ‘zbekiston X alq d em o k ratik