R e j a : xfx fani o’qitilisqidan maqsad

Qor  ko’chishi-bu  tog‘  bag‘rilaridan    xar-xil    ta'sirot    natijasida  katta  qor 

ko‘chimini sirg‘anib tushishi aytiladi. U  o‘zini xarakat jarayonida boshqa qorlarni 

---

ham o‘ziga ergashtirib olib keladi. Katta tezlik bilan  kelayotgan  qor  daraxtlarni  

ag‘darishi,  uylarni  buzib  yuborishi,  ko‘chalarni  to‘sib  qo‘yishi  mumkin. 

O‘z  o‘zidan  ma'lumki, qor ko‘chishi  bir  sababsiz  bo‘lmaydi , agarda kuchli  

qor  bo‘ron  bilan  yog‘ganda,  qorni  ustiga  yomqir  yoqqanda , qor  yog‘ayotgan  

vaqtda  xarorat  o‘zgarsa  yoki  kuchli   bo‘ron  bo‘lib  qor uyumlarini ko‘chirib 

yuborganda  sodir  bo‘lishi  mumkin. Qor  ko‘chishi  boshlanishi  uchun  eski qor 

qatlami      qalinroq  masalan    balandligi  70  sm,    yangi    yog‘ayotganini  balandligi  

undan  kichikroq  30 sm bo‘lishi  oqibatida  xam  sodir  bo‘ladi .Qor  ko‘chishini 

oldini olish uchun maxsus tog‘da  qor  ko‘chish  xizmati  bor. Bu xizmatni vazifasi 

o‘zi  tog‘da joylashgan  bo‘lib, qor qavatlarini va ob- qavoni kuzatib turadi.  

Kuzatuvlar    asosida    oldindan  qor    ko‘chishqi    joylarini    belgilaydi.  Qor  

ko‘chish  havfi  tug‘ilganda  qorda  yoriq  hosil bo‘lish, qorni usti nam bo‘lganda 

ustiga   qor    yog‘ishi    natijasida ham    qor  ko‘chishi  kuzatiladi.  Ko‘chish   havfini  

ob-havoni  keskin o‘zgarishi xosil etishi mumkin: 

 Qorni kuchli yoqishi. 

 Kuchli sqamol. 

 Yomqir yog‘ishi. 

 Tezlikda isib ketishi. 

 Ob-havoni keskin ochilib ketishi. 

Ko‘chish  sababini qor qatlamini ichida kuchsiz  siyrak  qorlarni xosil bo‘lishi 

manba xosil qiladi.  

Meteorologik  xavfli  xodisalarga  kuchli  shamol,  bo‘ron,  to‘fon  ham  kiradi: 

        Kuchli  shamol:    o‘z  navbatida  zararli  oqibatlari  bilan  yer  silkinishidan  kam 

emas.  Kuchli  shamol  o‘zini  kucqi  bilan  niqoyatda  katta  energiyaga  ega  bo‘ladi. 

Buni  biz  yadro  portlashidagi  energiyaga  taqqoslashimiz  mumkin.  O‘zbekiston 

xududida kuchli shamol yilning istagan vaqtida kutilishi mumkin.  

Ularning  vaqtlari  ma'lum  davrlarda  takrorlanib  turgani  uchun  aniq  aytib 

berishi mumkin bo‘ladi.  

O‘rama shamollar natijasida ba'zi bir vaqtlarda kuchli yomg‘ir, qor yog‘ishi, 

do‘l    yog‘ishi,  elektr  maydonlarini  ko‘chishi  kuzatiladi.  Bo‘ron  natijasida 

daraxtlarni  ildizi  bilan  qo‘porishi,  imoratlarni  tomini  ko‘tarib  tashlashi,  yuk 

kranlarini ag‘darishi, suvdagi qayiqlarni ko‘tarib aqdarib tashlashi, kommunikasiya 

inshootlarini buzib yuborishi mumkin. Ko‘pchilik vaqtda bo‘ronlar changli vа qorli 

shamollarni olib keladi.Kuchli  bo‘rondan  so‘ng  suv to‘siqlari ochilib ketib, suv 

bosish  xolatlariga  olib  kelgani,  poezdni  vagonlari  bilan  ag‘dargani  ,  ko‘priklarni  

buzib  tashlagani,fabrikalarni  mo‘rkonlarini  ag‘darib  yuborgan xolatlari  ma'lum. 

Ko‘pchilik    xolatda  kuchli      yomg‘ir    yog‘isqi  bilan  mutanosib  xolatda    bo‘lib, 

yerni ko‘chishiga va sel  oqimiga sababchi  bo‘ladi. 

Kuchli shamol  katta buzilishlarga sababchi  bo‘ladi. Bunda shamolni xarakat 

tezligi bo‘rondagiga nisbatan kamroq  bo‘ladi, davomiyligi esa bir necha soatdan 

---

bir necha kungacha  bo‘lishi  mumkin.Yilning fasllariga qarab havoga  ko‘tarilgan 

zarrachalarning  tarkibiga  qarab  changli, changsiz, qorli  kuchli shamollar bo‘lishi 

mumkin.