Р е ж а : Индуктив боғланган занжирлар Умумий маълумотлар. Ўзаро индукция эюк

R E J A:

O'zaksiz transformatorlar

• Transformatorlarni almashlash sxemasi
• Vektor diagrammasi

O'zaksiz transformatorlar radiotexnikada va o’lchash texnikasida keni qo’llaniladi. Umumiy holda transformator statik elektromagnit qurilma bo'lib, unda elektr energiya zanjirning bir qismidan ikkinchi qismiga o'zaro induktiv bog'lanish yordamida uzatiladi. Transformatorlar induktiv bog'langan bir necha chulg'am (g'altak) lardan iborat bo'lib, ularning induktivligini oshirish va sochilgan magnit oqimlarini kamaytirish maqsadida chulg'amlar umumiy ferromagnit o'zakka joylashtiriladi. Transformator chulg'amlaridan biri energiya manbaiga ulanadi, qolgan chulg'amlariga esa, iste'molchilar ulanadi. Energiya manbaiga ulangan chulg'amni birlamchi, qolganlarini esa ikkilamchi chulg'amlar deb ataladi. Transformator chulg'amlari bir-biridan elektr izolyasiyalangan bo'lishi kerak. Magnit materiallarining xossalari magnit maydonining kuchlanganligiga bog'liq bo'lganligi uchun, ular shu magnit maydonni hosil qiluvchi toklarga ham bog'liq bo'ladi. Shuning uchun o'zakli transformator umumiy holda nochiziq xarakteristikali qurilmadir. Undagi jarayonlar nochiziq differensial tenglamalar bilan ifodalanadi. Ferromagnit o'zaksiz (havoli) transformatorda elektromagnit jarayonlar chiziqli differensial tenglamalar bilan ifodalanadi, shu sababdan bunday transformatorlar chiziqli transformatorlar deb ataladi (1-rasm).
Ikki chulg'amli chiziqli transformatorni o'zaro induktiv bog'langan ikkita g'altak ko'rinishida qarash mumkin. Transformator chulg'amlaridagi energiya isrofini r1 va r2 rezistiv qarshiliklar bilan hisobga olinadi. Induktiv bog'langan zanjir tenglamasidan foydalanib sxemasi 1-rasmda keltirilgan ideal zanjir uchun kuchlanishlar muvozanat tenglamasini tuzamiz
*
*
Tok va kuchlanishlarning kompleks ifodasiga o'tamiz:
1-rasm
Agar tahlil qilinayotgan ikki chulg'amli chiziqli transformatorda ikkilamchi chulg'am toki bo'lsa, u holda transformatorning bu holati uning salt ish rejimi deyiladi. Bu rejim uchun birlamchi chulg'am toki ni aniqlaymiz: