R. D. Dusmuratov buxgalteriya hisobi

 
5.7-rasm. Balans, schotlar va ikkiyoqlama yozuv o‘rtasidagi 
 o‘zaro bog‘liqlik. 

Adabiyotlar ro’yxatidagi tartib raqami 
Hisobot davri oxiriga buxgalteriya balansi
AKTIV 
PASSIV 
Hisobot davri boshiga buxgalteriya balansi 
AKTIV 
PASSIV 
Aktiv schotlar 
(Schotlar rejasining I va II qismidagi 
schotlar) 
Passiv schotlar
(Schotlar rejasining III va IV qismidagi 
schotlar) 
Debet 
Kredit 
Debet 
Kredit 
Hisobot
davri boshiga
saldo 
Hisobot
davri debet
oboroti 
Hisobot
davri oxiriga 
qoldiq 
Hisobot
davri boshiga
saldo 
Hisobot
davri kredit
oboroti
Hisobot
davri oxiriga 
qoldiq 
Hisobot
davri kredit
oboroti 
Hisobot
davri debet
oboroti 

---

137 
Rossiyalik olim Ya.V.Sokolov ta’rifiga ko‘ra, «schot hisob 
tizimining bir bo‘lagi, tizim esa elementlar va ular o‘rtasidagi axborot 
(almashish) bog‘liqliklardan iborat. Shunday qilib, har bir schot – bu 
tizimning elementidir. Buxgalteriya balansi tizimning modeli bo‘lib 
xizmat qiladi va shu boisdan har bir schot balansning bir qismi 
hisoblanadi» [23. 285 b.]

.
Qiyosiy jadvaldan ko‘rinib turibdiki, schotlar rejasining I va II 
qismi mos ravishda balans aktivining I va II bo‘limlariga, IV va III
qismlari esa mos ravishda balans passivining I va II bo‘limlariga mos 
keladi. Shuningdek, buxgalteriya balansining aktividagi moddalar 
likvidlik darajasi o‘sib boruvchan tarzda joylashtirilgan bo‘lib, schotlar 
rejasining I va II qism schotlari mantiqan balans aktividagi moddalar 
joylashishiga to‘g‘ri keladi 
(2-ilovaga qarang)
. Buxgalteriya balansi 
moddalari 
turkumlanishi 
va 
schotlar 
bo‘limlari 
va 
kodlari 
turkumlanishining bir-birlariga mosligi buxgalteriya balansi elementlari 
yoki turkumlari, yoki schotlarning, yoki unisining ham bunisining ham 
yagona prinspga asoslanganligidan dalolat beradi.