R. A. Rahimov "Qurilish" kafedrasi professori, t f. d

 

 

II. Asosiy qism 

 

1-bo‘lim. “KORXONALARDA TAYYORLANGAN QURILISH 

KONSTRUKTSIYALARI” fanining mazmuni 

 

Korxonalarda  qurilish  konstruktsiyalari.  Qurilish  konstruktsiyalarini 

korxonalarda ishlab chiqarishining o’ziga xos xususiyatlari. Oldindan zo’riqtirilgan 

temir-beton va dastlabki zo’riqtirishni yaratish usullari. Betonning himoya qatlami. 

Temir-beton  konstruktsiyalarini  hisoblash.  Temir-beton  qurilmalarni  chegaraviy 

holat bo’yicha hisoblash usullari. Yuklar tasnifi.  

Egiluvchan elementlar. To’g’ri to’rtburchakli va tavr shaklidagi elementlarni 

normal  kesim  bo’yicha  hisoblash.  Elementlarni  qiya  kesim  bo’yicha  hisoblash. 

Ko’ndalang sterjenlar hisobi.  

Siqilgan  elementlar.  Siqilgan  elementlarning  konstruktiv  xususiyatlari. 

To’g’ri  to’rtburchakli  nomarkaziy  siqilgan  elementlarning  hisobi.  Temir-beton 

poydevorlari. Ustunlarning alohida poydevorlari. Yig’ma poydevorlar qurilmalari. 

Yaxlit  poydevor  qurilmalari.  Poydevorlar  hisobi.  Orayopma  qurilmalari  Yassi 

orayopma    qurilmalari  va  tasnifi.  To’sinli  yig’ma  orayopmalar.  Bino  va 

inshootlarning  tomyopma  konstruktsiyalari.  Temir-beton  yopma  plitalar.  Temir-

beton  stropil  to’sinlari,  fermalari,  ishlatiladigan  materiallar.  Konstruktsiyalarni  1-

va 2-chegaraviy holatlar bo’yicha hisoblash.  

2-bo‘lim. “ISSIQLIK TEXNIKASI VA ISSIQLIK TEXNIK 

USKUNALARI” fanining mazmuni 

 

“Issiqlik texnikasi va issiqlik texnik uskunalari”.    Fanning  mazmuni  va 

rivojlanishi.  Issiqlik  texnikasi  va  issiqlik  texnik  uskunalarini  ishlab  chiqarishdagi  

o’rni.    Fanning  predmeti  va  ob’ekti.  Fanning  “Beton  va  temirbeton  buyumlarini 

ishlab  chiqarish”,  “  Bog’lovchi  moddalar”  va  boshqa  fanlar  bilan  o’zaro 

bog’liqligi. 

Ishlab  chiqarish    korxonalarida  qurilish  materiallariga    issiqlik  va  namlik 

ishlov  berish  holati.  Har  xil  sharoit  va  haroratlarda  material  tarkibidagi  fizik-

kimyoviy o’zgarishlar.Quritish va pishirish jarayonlari. 

  Termodinamika  asoslari  va  qonunlari.  Suv  bug’i.  Suv  bug’i  ishlab 

chiqarishdagi  turli  sohalarda  issiqlik  tashuvchi  Van-der-Vals  ifodasi.  Bug’lanish 

---

5

 

 

tezligi.  Bug’lanish  jarayonida  haroratning  oshib  borish  natijasida  qaynash 

jarayoni.Tuyingan nam havo. Absolyut va nisbiy namlik. 

Issiqlik  o’tqazuvchanlik.  Konvektsiya.  O’xshashlik  nazariyasi  asoslari. 

O’xshashlik tushunchasi. 

   Qurilish 

korxonalarida 

qurilish 

materiallari, 

buyumlari 

va 

konstruktsiyalarini issiqlik bilan ishlov berish jarayoni.  

   Quritishning  mohiyati.  Quritish  uskunalari.  Oquvchan  materiallar  va 

shlamlarni  quritish  uskunalari.  Kuydirishning  nazariy  asoslari.  Sement 

klinkerining kuydirish jarayoni.  

Betonlarni  normal  atmosfera  bosimi  ostida  bug’  yordamida  qotishini 

tezlashtirish.  Bug’  bilan  ishlov  berish  rejimi.  Ishlash  printsiplari.  Qotishni 

tezlashtirish  usullari.  Yonilg’i.  Yonilg’ining  yonish  turlari.  Davriy  ravishda 

ishlaydigan  issiqlik  kameralarida  beton  qotish  jarayonini  tezlashtirish.  Chuqurlik 

kameralarining tuzilishi va ishlash printsipi. 

Davriy  ravishda  ishlaydigan  issiqlik  kameralari.  Chuqurlik  kameralarining 

tuzilishi  va  ishlash  printsipi.  Gorizontal  va  vertikal  tunel  kameralari.  Ishlash 

printsipi.  Uzluksiz  ravishda  ishlaydigan  vertikal  kameralarda  betonning  qotish 

jarayonini tezlashtirish. Vertikal kameralar tuzilishi. 

 

3-bo‘lim. “BETON VA TEMIR-BETON BUYUMLARINI ISHLAB 

CHIQARISH” fanining  mazmuni 

 

Beton  va  temir-beton  buyumlarini  ishlab  chiqarish.  Beton  va  temirbeton 

rivojlanish  tarixi  va  hozirgi  kundagi  betonning  sinflanishi.  Beton  uchun 

ishlatiladigan  materiallar.  Bog’lovchi  moddalar.  Portlandsement  turlari.  Beton 

to’ldiruvchilari.  

Betonning  tuzilishi  va  uning  mustahkamligi,  beton  deformatsiyasi. 

Betonning  kirishishi  va  oquvchanligi.  Armatura  po’latlarning  fizik-mexanik 

xossalari.  Armatura  tasnifi.  Konstruktsiyalarda  armaturaning  qo’llanilishi. 

Payvandlangan armaturali buyumlar. Simli armatura buyumlari.  

Beton qorishmalarni tayyorlash. Beton qorishmasi. Qorishmaning xossalari. 

Beton  qorishmaning  xususiyatlariga  ta’sir  etuvchi  omillar.  Og’ir  va  yengil  beton 

tarkibi.  Beton  qotishiga  haroratning  ta’siri.  Beton  va  temirbeton  buyumlarini 

qoliplash.  Umumiy  tushunchalar.  Qolip  turlari.  Hajmli  bloklar,    quvursimon 

---

6

 

 

konstruktsiyalar  ishlab  chiqarish.      Portlandsement.  Shlakoportlandsement. 

Plastiklashtirilgan  portlandsement.  Gidroforb  portlandsement.  Sulfatga  chidamli 

portlandsement. 

Sulfatga chidamli portlandsement, tarkibi, ishlab chiqarish texnologiyasi va 

qo’llanilishi.  Pussolan  portlandsement  tarkibi,  ishlab  chiqarish  texnologiyasi  va 

qo’llanilishi.  Oq  va  rangli  portlandsementlarning  tarkibi,  ishlab  chiqarish 

texnologiyasi  va  qo’llanilishi.  Kengayuvchan  portlandsement  tarkibi,  ishlab 

chiqarish texnologiyasiva qo’llanilishi. 

 Beton va temir-beton buyumlarini ishlab chiqarish usullari. 

Betonga issiqlik va namlik bilan ishlov berish. Issiqlik vanamlik bilan ishlov 

berish  rejimi.  Temirbeton  mahsulotlari  va  konstruktsiyalarini  armaturalash. 

Armaturaning  sinflanishi.  Temirbeton  mahsulotlari  va  konstruktsiyalarini 

loyihalash. Armaturani tortish usullari. Quyma temirbeton texnologiyasi. 

Temir-beton buyumlarini zavodlarda tayyorgarlik darajasini oshirish. Beton 

va  temir-beton  konstruktsiyalarini  chidamligini  oshirish.  Beton  korroziyasining 

turlari. Betondagi armatura korroziyasi. 

Konstruktsiyani  taxlash  va  tashish  qurilish  konstruktsiyalarini  bardoshliligi 

va  uzoq  muddatga  chidamliligini  oshirish.  Temirbeton  konstruktsiyalarini 

korroziyadan himoya qilish.  

 

4-bo‘lim. “BOG’LOVCHI MODDALAR” fanining mazmuni. 

 

Bog’lovchi  moddalar  mohiyati.    O’zbekiston  Respublikasida  bog’lovchi 

moddalarning  tutgan  o’rni.  Bog’lovchi  moddalarning    maqsad  va  vazifalari. 

Bog’lovchi moddalarni  rivojlanish bosqichlari: ularni ishlab chiqarish uchun xom 

ashyo,  ishlab  chiqarish  texnologiyasi.  Havoda  qotuvchi  bog’lovchi  moddalar, 

ularni  turi,  ishlatiladigan  xom  ashyosi.  Qotish  jarayoni.    Gips  va  angidrit 

bog’lovchi  moddalar.  Gips  va  angidritni  ishlab  chiqarish  usullari,  xossalari  va 

qo’llanish sohalari. Havoyi qurilish ohagi, xom ashyosi, turlari, xossalari. Havoyi 

qurilish  ohagini  ishlab  chiqarish  texnologiyasi.  Ishlatilish  sohalari.  Gidravlik 

qurilish ohagi, xom ashyosi. Ishlab chiqarish texnologiyasi. Ishlatilish sohalari. 

Portlandsement  xom  ashyosi.    Portlandsement  klinkerining  kimyoviy-

mineralogik  tarkibi.  Portlandsement  ishlab  chiqarish  texnologiyasi  va  usullari. 

Xom  ashyo    aralashmasini  kuydirish,  klinkerni  olish  jarayonida  pechlarni 

---

7

 

 

zonalarga  bo’linishi.  Klinkerni  saqlash,  tuyish,  sement  ishlab  chiqarishni  nazorat 

qilish. Portlandsementning qotish nazariyasi.  

Portlandsement  turlari.  Portlansement  ishlab  chiqarish  texnologiyasi.  Xo’l,  

quruq  va    aralash  usullari.    Tez  qotuvchi,  plastifitsirlangan,  gidrofob,  sulfatga 

bardoshli,  oq  va  rangli,  kengayuvchi  va  boshqa  portlandsementlar.  Xom  ashyosi 

ishlatish  sohalari.    Aktiv  mineral  qo’shimchalar.  Pussolan  portlandsement. 

Xossalari, ishlab chiqarish texnologiyasi  va ishlatish sohalari.  

Shlak va shlakli sementlar. Domna shlaki va uning kimyoviy tarkibi. Domna 

shlakini 

qo’llash. 

Gidravlik 

xossalari. 

Shlakoportlandsement. 

Shlakoportlandsementni  ishlab  chiqarish.  Shlakoportlandsementni  qurilishda 

qo’llash  sohalari.    Ohak-shlakli  bog’lovchi  moddalar.  Ohak-shlakli 

portlandsementni  ishlab  chiqarish.  Ohak-shlakli  portlandsement  xossalari  va 

qo’llanishi.  Giltuproqli  sement.  Giltuproqli  sementning  tarkibi.  Giltuproqli 

sementning  xom  ashyosi.  Giltuproqli  sementni  ishlab  chiqarish.  Giltuproqli 

sementning xossalari va ishlatilishi.