Р 38 р 38 О. Д. Раҳимов, И. Х. Сиддиқов, М. О. Муродов. Ҳаёт фа

зарарланиш ўчоғи
(маркази) деб аталади. 
Зарарланиш ўчоғи оддий (бир турдаги) ва мураккаб 
(комбинациялашган) турларга бўлинади. 
Оддий зарарланиш ўчоғи деб битта зарарловчи омил 
таъсирида юзага келадиган ФВ маркази тушунилади. Масалан, 
портлаш туфайли бузилиш ва нурашлар, ѐнғин, кимѐвий ѐки 
бактериологик захарланишлар ва ш.к. 
Мураккаб зарарланиш ўчоғи ФВларнинг бир неча 
омилларини биргаликдаги таъсири натижасида юзага келади. 
Масалан, 
кимѐвий 
корхонадаги 
портлаш 
ѐнғинни, 
бузилишларни, жой муҳитини кимѐвий захарланишини ва бошқа 
турли хил кўнгилсиз оқибатларни келтириб чиқаради. 
Зарарланиш ўчоғи формаси (шакли) хавфли омиллар 
манбасининг 
табиатига 
мос 
ҳолда 
айланмасимон 
(ер 
қимирлашлар, портлашлар вақтида), йўлсимон (полосали) 
(бўронлар, сув босишлар, сел оқимлари ва бошқа шу кабилар 
вақтида), ноаниқ формада (ѐнғинлар, цунамлар, кўчишлар 
вақтида) бўлиши мумкин. 
 
4.2. Ижтимоий тусдаги фавқулотда вазиятлар. Аҳоли ва 
объектларни босқинчи-террорчиликдан муҳофаза қилиш 
 
Терроризм – зўрлик, зўравонлик деган маънони англатади. 
Ўзбекистон Республикасининг 2000 йил 15 декабрда қабул 
қилинган “Терроризмга қарши кураш тўғрисида”ги қонунида 
терроризм тушунчасига қуйидагича таъриф берилган: терроризм 
– мафкуравий ва бошқа мақсадларга эришиш учун шахснинг 
ҳаѐти, соғлиғига хавф туғдирувчи, мол-мулк ва бошқа моддий 
объектларнинг йўқ қилиниши (шикастлантирилиши) хавфини 
келтириб чиқарувчи ҳамда давлатни, халқаро ташкилотни, 
жисмоний ѐки юридик шахсни бирон-бир ҳаракатлар содир 

---

234 
этишга ѐки содир этишдан тийилишга мажбур қилишга, халқаро 
муносабатларни 
мураккаблаштиришга, 
давлатнинг 
суверенитетини, ҳудудий яхлитлигигини бузишга, хавфсизлигига 
путур етказишга, қуролли можаролар чиқаришни кўзлаб 
иғвогарликлар қилишга, аҳолини қўрқитишга, ижтимоий-сиѐсий 
вазиятни 
беқарорлаштиришга 
қаратилган, 
Ўзбекистон 
Республикасининг Жиноят кодексида жавобгарлик назарда 
тутилган зўрлик, зўрлик ишлатиш билан қўрқитиш ѐки бошқа 
жиноий қилмишлар.