Р 38 р 38 О. Д. Раҳимов, И. Х. Сиддиқов, М. О. Муродов. Ҳаёт фа

3.3.5. Электр хавфсизлиги
 
3.3.5.1. Электр токининг инсон танасига таъсири 
Халқ хўжалигининг барча тармоқларидаги ривожланиш 
даражасини электр энергиясисиз тасаввур қилиш қийин. Лекин, 
электр энергияси инсон меҳнатини енгиллаштириб иш 
унумдорлигини ошишига олиб келиш билан бир қаторда, унинг 
ҳаѐти учун хавфли ҳам ҳисобланади. Ишлаб чиқаришда 
учрайдиган бошқа хавф манбаларидан электр хавфи кескин фарқ 
қилади. Чунки, уларни фақатгина махсус жиҳозлар ва асбоб-
ускуналар билангина аниқлаш мумкин. 

---

161 
Электр токидан жароҳатланиш асосан қуйидаги ҳолатларда 
юз бериши мумкин:
1.
Электр ѐйи орқали ток таъсири
2.
Жиҳозлар корпусининг металл қисмларида бехосдан ток 
содир бўлиши натижасида
3. Катта ўлчамдаги машиналарни электр узатмалари 
линияларига рухсат этилган миқдордан кам масофада
яқинлашувида. 
Юқоридаги ҳолатларга боғлиқ ҳолда электр токидан 
жароҳатланиш сабабларини қуйидаги икки гуруҳга, яъни 
ташкилий ва техник сабабларга ажратиш мумкин: 
Ташкилий сабабларга, ишчиларни электр хавсизлиги бўйича 
ўқитилмаганлиги 
ва 
тегишли 
йўриқномалардан 
ўтказилмаганлиги; ишчиларни шахсий ҳимоя воситалари билан 
таъминланмаганлиги; электр қурилмаларини муҳандис-техник 
ходимлар томонидан қониқарсиз назорат қилиниши; электр 
қурилмаларига профилактик таъмирлаш ишларини сифатсиз олиб 
борилиши; иш жойларида электр қурилмалари ва жиҳозлари 
билан ишлаш қоидалари ҳамда кўрсатмаларининг бўлмаслиги 
киради.
Техник сабабларга эса: ток ўтказувчи қисмларда ишончли 
тўсиқларни бўлмаслиги; электр қурилмалари, жиҳозлари ва 
ўтказгичларини 
нотўғри 
ўрнатилиши 
ҳамда 
электр 
қурилмаларини ўрнатишда биноларнинг электр хавфсизлиги 
бўйича категорияларини ҳисобга олинмаслиги; ҳимоя ва сақлаш 
қурилмаларининг бўлмаслиги ѐки уларни нотўғри ўрнатилиши. 
Ишлаб чиқаришдаги электр қурилмаларида содир бўладиган 
бахтсиз ҳодисаларнинг таҳлили, асосан ушбу бахтсиз ҳодисалар 
электр қурилмалари билан ишлашга номутахассис ишчиларни 
қўйилиши, ҳимоя воситалари билан таъминлаш ва ундан 
фойдаланиш масалаларига эътиборсиз муносабатда бўлиш 
оқибатида содир бўлаѐтганлигини кўрсатади. Шу сабабли электр 
қурилмаларидан фойдаланишда бахтсиз ҳодисаларни олдини 
олиш “Электр қурилмаларини ўрнатиш қоидалари – (ПУЭ)”
талабларига тўлиқ риоя этилишини талаб қилади.