Р 38 р 38 О. Д. Раҳимов, И. Х. Сиддиқов, М. О. Муродов. Ҳаёт фа

Нурланишни ўлчаш асбоблари қуйидаги 3 турга бўлинади 
:
 

индикатор сигнализаторлар; 

доза қувватини ўлчагичлар; 

шахсий нурланиш дозасини ўлчаш асбоблари. 
1. Радиоактивлик индикатор сигнализаторлари 
– радиоак-
тив зарарланишни доимий кузатиб бориш ва радиоактив 
зарарланиш тўғрисида хабар бериш мақсадида ишлатилади. 

---

147 
Индикатор сифатида ИМД-21С асбобидан фойдаланилади. Ушбу 
асбоб ѐруғлик ва товуш сигнализаторига эга ҳамда радиоактив 
зарарланиш дозаси қувватининг соний миқдорини (1,5,10, 50, 100 
Р/с) кўрсатади. 
2. Доза қувватини ўлчаш асбоблари: 
ДП-2, ДП-35 рентгенметрлари – асосий радиоактив 
разведка асбоби ҳисобланиб, 
жойнинг гамма-радиация 
даражасини ўлчаш учун ишлатилади 
ДП-5Б, ДП-5В, ИМД-5 радиометр-рентгенметрлари 
– кенг 
диапазонли комбинациялашган асбоб ҳисобланиб, жойнинг 
гамма-радиация даражасини ҳамда турли хил предмет 
(объект)лар юзаларининг радиоактив зарарланганлик даражасини 
аниқлайди. ДП-5В асбоби ўрнига ҳозирги кунда кўпроқ ИМД-5 
асбобидан фойдаланилади. Ушбу асбобнинг ўлчаш оралиғи 
(диапазони) 0,05мРад/соат – 200 Рад/соат.
ДП-12 радиометри
– турли хил предмет(объект)лар юзалари-
нинг 
радиоактив 
зарарланганлик 
даражасини 
ўлчашда 
фойдаланилади. 
ДП-100, ИМД-12 ҳисоблаш қурилмалари
– сув, озиқ-овқат 
маҳсулотлари, дон ва бошқа қишлоқ хўжалик экинлари 
ҳосилларининг радиоактивлик даражасини аниқ ўлчаш учун
қўлланилади.
Гамма-нурланиш манбаларини ҳаводан разведка қилиш 
мақсадида, 95% аниқликда ишловчи “Зефир-М” тизимидан 
фойдаланилади. 
Шахсий нурланиш дозасини ўлчаш асбоблари. 
Одамлар гуруҳи ѐки алоҳида шахсни зарарланган ҳудудда 
бўлиши натижасида олган нурланиш дозасини аниқлаш учун ДП-
22, ИД-1, ИД-11, ДП-70, ДП-70М асбоблари ишлатилади.