«quyosh issiqlik qurulmalari va tizimlari»

1.1. rasm. Passiv quyosh isitish tizimlari:

A - F.Xatchinson tizimi (AQSH); B - Tromb-Mishel tizimi (Fransiya);

V - M.Vagner tizimi (Angliya); G - S.Baer tizimi (AQSH);

D - "Zoumuorks korporeyshin" firmasining tizimi (AQSH);

1 - yorug‘lik shaffof to‘siq, 2 - issiqlik qabul qilgich - devor,

3 - issiqlik qabul qilgich - pol, 4 - qaytargich - ekran, 5 - issiqlik qabul qilgich - suvli idish, 6 - issiqlik akkumulyator.
2.1- rasmda passiv quyosh isitish tizimlarining asosiy turlari keltirilgan. Isitiladigan xonaga issiqlikni uzatish usuliga qarab passiv isitish tizimlarini uch turga bo‘lish mumkin: 1) to‘g‘ridan-to‘g‘ri (1. A rasm); 2) bilvosita (1. B, V, G rasm); 3) izolyasiyalangan (ajratilgan, 1. D rasm) usullar bilan issiqlikni qabul qilish va uzatish.

Passiv quyosh isitish tizimlarini keng qo‘llash, ya’ni quyosh radiatsiyasi o‘tishini rostlash va issiqlik yo‘qotishlarni kamaytirish uchun binoning konstruksiya elementlaridan foydalanish, turli xil qaytargich, ekran, parda, jalyuz va xk. larni ishlatish "quyosh me’morchiligi"ning rivojlanishiga olib keldi (1. G rasm).

O‘zbekiston sharoitida passiv quyosh isitish tizimlaridan foydalanish tajribalari va tahlilidan quyidagi hulosalarni chiqarish mumkin:

1. 
   To‘g‘ridan-to‘g‘ri quyosh radiatsiyasi utish tizimlarining samaradorligi past. Qish paytida qo‘shimcha issiqlik manbai talab etiladi, yozgi vaqtda esa xonalar qizib ketadi.
   
2. 
   Katta massali issiqlik akkumulyatorlariga ega bo‘lgan bilvosita yoki izolyasiyalangan (ajratilgan) isitish o‘sullaridan foydalanish maqsadga muvofiq.
   
3. 
   Qaytarish va ekranlash tizimlaridan foydalanilganda samaradorligi yanada oshadi, ya’ni ular yozda quyosh radiatsisini binoga o‘tishini kamaytiradi, qish faslida kunduzgi vaqtda quyosh radiatsiyasi o‘tishini ko‘paytiradi, tunda esa - issiqlik yo‘qotishlarini kamaytiradi.
   
4. 
   O‘zbekiston sharoitida passiv tizimlar isitish uchun kerakli issiqlik yuklamasining 30...60% ni quyosh energiyasi hisobidan ta’minlashi mumkin.