Quyosh energiyasidan foydalanishda elektronika


International Conference on Developments in Education



Download 357,44 Kb.
Pdf ko'rish
bet2/5
Sana03.02.2023
Hajmi357,44 Kb.
#907580
1   2   3   4   5
International Conference on Developments in Education 
Hosted from Toronto, Canada 
https

econferencezone.org 
 
May 21
st
 2022 
90 
1-rasm: Toza kremniyning kristallik panjara 
Energiya (issiqlik yoki yorug‘lik) keltirilganda panjarada atomlararo bog‘lanishlar elektronlarni yо‘qotadi, 
bunda musbat zaryadlar hosil bо‘ladi. Panjaradagi elektron bо‘lmagan joyga “teshik” deb ataladi. “Teshik” – 
bu elektronni yо‘qotgan atom, bu esa elektronlarning teshikdan teshikka о‘tish bilan teshiklarning “harakati” 
vujudga keladi (“teshiklar” о‘zi esa harakatlanmaydi) [2]. 
Agarda yarimо‘tkazgichga tashqi elektr maydoni ta’sir etmasa, teshik va erkin elektronlar tartibsiz 
harakatlanadi. Agarda yarimо‘tkazgichni elektr maydonga joylashtirsa, teshik va elektronlarning harakati 
tartibli yо‘nalgan bо‘ladi. Teshiklarning bir atomdan boshqa atomga о‘tish harakatning yо‘nalishi 
yarimо‘tkazgich orqali tokning о‘tish yо‘nalishiga mos keladi. Teshiklar harakati bilan hosil bо‘lgan 
о‘tkazuvchaligiga teshikli yoki 
r-
turdagi о‘tkazuvchanlik (lotin. 
positive-
musbat) deb ataladi. Elektronlar 
harakati bilan hosil bо‘lgan о‘tkazuvchaligiga esa elektron yoki 
p-
turdagi о‘tkazuvchanlik (lotin. 
negativt-
manfiy) deb ataladi. Shunday qilib, yarimо‘tkazgichning о‘tkazuvchanligi elektronlarning о‘tkazuvchanlik 
sohasidagi hamda elektronlarning valentlik sohasidagi harakati bilan belgilanadi. Lekin valentlik sohasida 
elektronlar emas balki teshiklar harakatlanadi deb qabul qilingan. Valentlik bog‘lanishlar bо‘zilishi oqibatda 
hosil bо‘ladigan yarimо‘tkazgichning о‘tkazuvchanligiga xususiy о‘tkazuvchanlik deb ataladi [3]. 
Tо‘rt atomli 
Si 
kremniyni besh valentli 

fosfor bilan legirlanganda aralashmaning atom joyning о‘rniga 
ortiqcha elektron vujudga keladi (2 

- rasm). 
2-rasm. Legirlangan kremniyning kristallik panjarasi: 
a – 
fosfor bilan; 
b – 
bor bilan 
Erkin elektronlarni vujudga keltiruvchi aralashmalarga donorli (lotin. 
donore-
hadya qilmoq) deb ataladi. Bu 
holda kremniy elektron о‘tkazuvchanli yarimо‘tkazgich yoki 
p-
turidagi yarimо‘tkazgich deb nomlanadi. 
p-
turidagi yarimо‘tkazgichda о‘tkazuvchanlik faqat elektronlar bilan hosil qilinadi [4]. 
Tо‘rt atomli 
Si 
kremniyni uch valentli 

bor bilan legirlanganda aralashmaning atom joyning о‘rniga ortiqcha 
teshik vujudga keladi (2 
b- 
rasm). Erkin elektronlarni kamaytiruvchi aralashmalarga akseptorli (lotin. 
acceptor-
qabul qilmoq) deb ataladi. Bu holda kremniy teshik о‘tkazuvchanli yarimо‘tkazgich yoki 
r-
turidagi 



Download 357,44 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish