Qurilishda menejment

2. Raqobat yutug‟i taxlili. Bozor xissasi. Tanqidiy baxolash va taxlil tizimi
Biznes-rejani menedjer, tadbirkor, firma, firmalar guruxi, konsalting tashkiloti
tayyorlashi mumkin. Menedjerda yangi maxsulot tayyorlashni uzlashtirib olish, 
yangi xil xizmat ko‘rsatish fikri paydo bo‘lgan bulsa yoki u uz
kontseptsiyasini mustakil ravishda amalga oshirishga axd kilgan bulsa u uz
biznes-rejasini yaratadi. 
Yirik firma rivojlanishining strategiyasini ishlab chikish uchun kengaytirilgan
biznes-reja tuziladi. Biznes-rejani tayyorlash bosqichidayok kupincha sherik
chikib koladi.
BarQaror vaziyatda faoliyat ko‘rsatib kelayotgan va etarlicha barQaror bozor
uchun maxsulot ishlab chikarayotgan firmalar doim ishlab chikarish xarajatlarini
kamaytirish yullarini izlaydilar. Lekin bunday firmalarning xammasi ishlab
chikarilayotgan uz maxsulotlari yoki xizmatlarini zamonaviylashtirish chora-
tadbirlarini doimo kuzda tutadilar. Doim tavakkal Qilib maxsulot chikaradigan
firmalar avvalo yangi turdagi maxsulotlarni uzlashtirish, yangi turdagi
buyumlarni ishlab chikarishga utish ustida muntazam ish olib boradilar va
xokazo. Firma yangi uzlashtirilgan maxsulotlarni ishlab chikarishni anchagina
oshirishni muljallagan bulsa-yu, lekin bularni ishlab chikarish uchun etarli
kuvvatga ega bulmasa, u yo yangi kuvvatlarni yuzaga keltirish uchun
sarmoyalarni jalb kilish yulidan borishi yoki ishning bir kismini bajarib

---

beradigan sheriklarni kidirib topish yuliga utishi mumkin. Ikkinchi yul, odatda, 
vazifalarni tezrok xal kilishga imkon beradi va kamrok mablaglarni talab etadi. 
Bu xolda bulgusi ishlab chikarishga kuyiladigan talablar endi biznes-rejani
ishlab chikish bosqichidayok tayin bo‘lib koladi. 
Biznes-rejani yaratishda unda ishtirok etadigan kontseptsiya mualliflaridan
tashkari kredit bozorining xususiyatlarini, kaerda bush sarmoyalar borligini , 
mazkur biznesning tavakkal talab xatarli tomonlarini biladigan moliya xodimlari
xam faollik bilan katnashadilar. Biznes-rejani ishlab chikadigan mutaxassislar
guruxining asosini iktisodchilar, statistlar, sistemachilar tashkil etadi. 
Biznes-rejada vaziyatning firma ichida xam, undan tashkarida xam kelajakda
Qanday bo‘lishi ifoda etiladi. Biznes-reja mulkka aktsionerlar egalik kiladigan
sharoitda va ma‘lum darajada, shirkatlar tuzishda Qanday yul tutishni bilib
olish uchun firma rahbariyatiga zarur bo‘ladi. Ayni shu biznes-reja yordamida
firma rahbariyati foydaning Qanday kismini jamgarmani kupaytirib berish uchun
koldirish, Qanday kismini dividentlar shaklida aktsionerlar urtasida taksimlanish
kerakliligi xususida Qaror Qabul kiladi. Biznes-rejadan firmalarning tashkiliy-
ishlab chikarish strukturasini takomillashtirishda xam foydalaniladi. 
Biznes-rejadan yangi aktsionerlar, kreditorlar, mablag beruvchi xomiylar va
boshkalarni kidirib topishda xammadan kup foydalaniladi. Mavjud firmalar
aktsiyalarini sotib olib yoki yangi tashkiliy-ishlab chikarish strukturasini yaratib, 
ishni kengaytirishni muljallayotgan yirik korxonalar va firmalarga biznes-reja
yordam beradi. 
Kupgina investorlar mazmuni bir yoki ikki betda bayon etilgan loyixaning
muxim xususiyatlarini va afzalliklarini bilib olishga imkon beradigan biznes-
rejani ukib chikishni yoktiradilar. Mazmuni kiska va lunda Qilib bayon etish
juda kiyin. Bu ishni reja boshidayok ishlab chikarib, aloxida urgu beriladigan
va kiskacha mazmun bayoniga kiritiladigan asosiy tadbirlar ravshan bo‘lib
kolgan maxaldagina moxirona uddalash mumkin. Kiskacha bayon etilgan
mazmun dastlabki material bo‘lib, bulgusi investorning shunga karab fikr
yuritishini nazarda tutish kerak. 
Biznes-rejaning kiskacha bayon etilgan mazmunidan keyin odatda firma
to‘g‘risidagi ma‘lumotlar keltiriladi, bularda kompaniyani boshkarish uchun
kerakli va investorlarni kiziktiradigan tafsilotlar lunda Qilib bayon etiladi. Ana
shunday materialning kuyidagi asosiy bulimlarini ajratish mumkin: 
1.Firmaning tashkil topishi: 
-firma tashkil topgan va kengaytirilgan vakt (firmaning kachon, kaerda va kim
tomonidan ro‘yxatga olingani, kaerda joylashgani); 
-firmaning tashkiliy-huquqiy shakli; 

---

-firma sarmoyasining strukturasi (chikarishga ruxsat etilgan aktsiyalarning soni, 
chikarilgan va mumolada bo‘lgan aktsiyalarning soni, ularning nominal Qiymati
va birja
baxosi); 
-firmaning xisob rakami ochilgan asosiy bank; 
-firma rahbariyati – raisi , bosh direktori; 
-firmaning buxgalteri; 
-firmaning yuristi; 
-asosiy menedjerlari, ularning malakasi, ma‘lumoti, ish staji; 
2. Firmaning tashkiliy strukturasi ya‘ni tuzilishi, bunda asosiy tashkiliy chikarish
va
va boshkaruv bulinmalari ko‘rsatiladi. 
3.Firma imidji, ya‘ni xaridorlarning firma to‘g‘risidagi fikri. Bu bulimda kuyidagi
savollarga javob berilgan bo‘lishi zarur: 
-
Mazkur firma Qanday maxsuloti bilan nom chikargan; 
-
Bu firma uziga uxshagan boshka firmalardan nimasi bilan fark kiladi; 
-
Firma tovarini kimlar sotib oladi yoki uning xizmatidan kimlar foydalanadi; 
-
Firmaning tovar belgisi kaerlarda ma‘lum; 
-
Doimiy mijozlari kimlar va kancha; 
-
Firma tovari yoki xizmatlarining ilgarilama xarakati QanaQa; 
4. Firma faoliyati sharoitlarining tahlili biznes-reja birinchi bulimining muxim
kismidir. Firma faoliyatining sharoitlari ikki katta kismga bulinadi: tashki va ichki
sharoitlar. 
Tashki sharoitlarga firma aytarli ta‘sir ko‘rsata olmaydi, lekin ularni nazarda 
tutishi kerak bo‘ladi. Bu sharoitlar iste‘molchilar xoxish-istaklari va didlarining, 
bozor talablarining uzgarib turishini, ishchi kuchi bor yukligini, moddiy resurslar 
manbalarini, buyum (maxsulot, xizmat)ning xayot tsikli, ishlab chikarish tsikli, 
soliqka tortish tahlili, baxolar ustidan nazorat va boshkalarni uz ichiga oladi. 
Ichki omillar jumlasiga kuyidagilar kiradi: ishlatilayotgan texnologiyalar, asbob-
uskunalarning xarakteristikasi, tovar (maxsulot, xizmatlar) sifatini va ishlab chikarish 
xarajatlarini aniklash usullari,.. 
Biznes-rejaning tahliliy kismi uning eng ijodiy bulimlaridan biridir. Firma bir
necha yildan beri ishlab kelayotgan bulsa, tahlilda realizatsiya Qilingan
maxsulot xajmi va foyda mikdori sungi moliya yillari davomida kay tarika
uzgarayotganini ko‘rsatishi kerak. Bundan tashkari sanoat istikbollari maxsulot
xajmi bilan assortimentini kengaytirish imkoniyatlari to‘g‘risida kiskacha aytib
utish foydali bo‘lishi mumkin. Firmaning uzidagi texnologiyaning afzalligi yoki 
xatto uning yukligi, shuningdek bozorda rakobatgabardosh berish imkonini
ochadigan savdo usul-amallari ko‘rsatib utadi. 

---

Xulosa kismida kancha xajmda mablag ajratilishi muljallanayotganini kiskacha 
bayon Qilib, ajratiladigan mablaglar sarmoyaning usib borishiga yordam beradigan 
bo‘lishi uchun firmalar nimalar kilmokchi ekanligini aytib utishi zarur. 
Biznes-rejada muljallanayotgan loyixaning tabiatiga karab uning uziga xos 
xususiyatlarini aks ettiradigan bulimlar bo‘lishi mumkin, lekin biznes-rejadek bu ish 
xujjatining mazmuni, umuman olganda, bir kolipda bo‘lib, kuyidagilarni uz ichiga 
olishi kerak: