Qurilish vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

ipsning  xossalari. 
Qurilishbop  gips  oq  rangli  kukundan  iborat;  yumshoq 
holatda  uning  zichligi  800-1100  kg

m
3
,    zichlangan  holatda  esa  1250-1450  kg

m
3
   
atrofida  o‘zgaradi,  haqiqiy  zichligi  2,6-2,75    g

m
3
.  Gips  tez  tutib  qoladigan  va  tez 
qotadigan  bog‘lovchi  modda  hisoblanadi,  uning    asosiy  xossalari  suvga  
talabchanligi,  tutib  qolish  muddatlari,  mayda  tuyilishi  va  siqilish  hamda  egilishga 
mustahkamligidir. 
Gips  qorishmasining  me’yoriy  quyuqligi  suv  miqdori  (%  hisobida)  bilan 
belgilanadi,  bunda  kerakli  qo‘zg‘aluvchan  qorishma  hosil  bo‘ladi.  qurilishbop  gips 
ko‘p  suv  talab  qiladi.  Me’yordagi  quyuqlikda  qorishma  hosil  qilish  uchun  gips 
massasi bo‘yicha 50-70% suv zarur bo‘ladi. 
Me’yordagi  suyuqlikda    gips  qorishmasining  tutib  qolish  muddatlari  Vika 
asbobi yordamida ignaning gips qorishmasiga botish chuqurligiga ko‘ra aniqlanadi. 
Tutib qolish muddatlariga ko‘ra gips uch guruhga: A-tez tutib qoladigan (tutib qolish 
boshi  2  minut  va  oxiri  15  minut);  B-me’yoriy  tutib  qoladigan  (6  minutdan  30 

---

21 
 
minutgacha);  V-sekin  tutib  qoladigan  (gips  qorilgan  paytdan  boshlab  20  minut) 
gipsga bo‘linadi. 
Gips tez tutib qolganda ishlash qiyinlashadi, shu sababli zarur bo‘lganda gips 
massasiga  ko‘ra  0,1-0,3  %  miqdorda  tutib  qolishni  sekinlashtirgichlar  (xayvon 
yelimi,  sulfat  achitqi  braga  -  SDB)  qo‘shiladi.  Gips-beton  buyumlar  ishlab 
chiqarishda  gipsning  tutib  qolishini  tezlashtirish  zarur  bo‘lib  qoladi,  bunday  holda 
unga tabiiy ikki molekula suvli gips va biroz osh tuzi qo‘shiladi. 
Gipsning  mustahkamligi  tayyorlangandan  keyin  1,5  soat  o‘tgach,  sinab 
ko‘rilgan  me’yoriy  quyuqlikdagi  gips  qorishmasidan  tayyorlangan  40x40x160  mm 
o‘lchamli namunalarning siqilishga mustahkamlik chegarasi bilan belgilanadi. 
Siqilishga  mustahkamlik  chegarasiga  ko‘ra  gipsning  quyidagi  12  markasi 
belgilangan:  G-2,  G-3,  G-4,  G-5,  G-6,  G-7,  G-10,  G-13,  G-16,  G-19,  G-22,  G-25, 
bunda egilishga kam mustahkamlik chegarasi har bir marka uchun tegishlicha 1,2 dan 
8 MPa gacha qiymatga mos bo‘lishi kerak. 
Ikki molekula suvli gipsning eruvchanligi nisbatan yuqori bo‘lishi tufayli ular 
nam  bo‘lganda  mustahkamligi  keskin  pasayadi  (40-70%  ga)  va  plastik 
deformatsiyalar  paydo  bo‘ladi.  Gipsning  suvga  chidamliligi  qumoqlangan  domna 
shlakidan  maydalab  qo‘shib  oshiriladi.  Bundan  tashqari,  gips  buyumlarning  suvga 
chidamliligi ularning yuzalarini suv o‘tmaydigan parda hosil qiluvchi turli tarkiblar 
bilan  qoplab oshiriladi. 
G