Qurilish materiallari va konstruksiyalari

7-Amaliy mashg’ulot:
Mavzu: Lentali uzatgichning elektrodivigateli quvvatini hisoblash.

1. 
   Davriy ishlovchi miqdorlovchi uskunalar har xil suyuqlik va suvlarni o‘lchash va uzatish uchun suv o‘lchovi sifon turidagi idishlar, trubasimon miqdorlagichlar va avtomat boshqariluvchi miqdorlagichlar qo‘llaniladi.
   

Sifon shaklidagi suv o‘lchovchi idishlar.
Suv o‘lchovchi idish quyidagicha ishlaydi: 7-kran ochiladi va magistral suv tarmog‘idan suv 9-patrubok orqali 7-krandan va 6-trubadan idishga tushadi. Havo sekin asta bakdan 3-klapan orqali chiqib ketadi. Suvning miqdori 3-qopqoqqa yetganda u yopiladi, qolgan havo siqilib idishga yana suvning tushishiga qarshilik ko‘rsatadi. Bunda qopqoqning o‘qi idish to‘lganini ko‘rsatuvchi 4-richagni ko‘taradi. Shu tariqa ma'lum miqdor suyuqlik ta'minlanib turadi.
Idishdan ortiqcha hajmdagi suvni chiqib ketishi uchun 4-trubka kran o‘qi va 13-richag yordamida talab qilinayotgan holatga to‘g‘rilanadi. Uch yo‘lli kran yoqiladi va suv idishdan 6-truba orqali uch yo‘lli kranga va 8-patrubkaga o‘tib qorishtirgichga keladi va 3-qopqoq bunda ochiladi. Suvni miqdori 14-trubkaga yetganida, havo 3-qopqoq orqali, 14-trubkadan kran hajmidan va 5-trubkadan o‘tib 6-trubkaga tushadi. Bu suv oqimining uzilishiga olib keladi va suvning oqib kelishi to‘xtaydi. Davomida ishning sikli to‘xtaydi. Uch yo‘lli kranni elektropnevmatik qopqoqlar yordamida o‘q va richaglar sistemasi orqali boshqariladi. 10-probka qish vaqtida yoki tekshiruv vaqtida suvni idishdan chiqarib yuborish uchun mo‘ljallangan.
Turbinasimon miqdorlagich.
Miqdorlagichni ishlatish 4-xalqaning aylanishi natijasida siferblatning nol shkalasi 7-strelka ko‘rsatgichi qarshisiga o‘rnatiladi. So‘ng qopqoqli kran bilan magistral suv tarmog‘idan suv beriladi. Bunda asbobdagi strelka ko‘rsatkichi holati kuzatiladi. Trubinadagi vintni burchak aylanish tezligi strelka ko‘rsatishiga proporsionaldir. Shkalaning bitta bo‘limiga o‘tishi kameraga 1 l. suv uzatishga teng bo‘ladi. Qachon ko‘rsatgichni ko‘rsatishi aralashtirgichdagi suvning hajmi yetarliligini ko‘rsatsa, qopqoqli kran yopiladi va suvning uzatilishi to‘xtaydi. Shu tariqa ish sikli qaytariladi.
Avtomatik usulda boshqariladigan miqdorlagich suvni va suyuq qo‘shimchalarni hajmiy miqdorlash uchun mo‘ljallangan. Miqdorlagich quyidagi ketma-ketlikda ishlaydi. Masalan 142 l. suv hajmi berilgan, 2 ta elektrodga kuchlanish beriladi. Uzuni idishdagi 140 l. suv miqdoriga to‘g‘ri keladigan va qisqasi (kichigi) 2 l. ga.
Elektrodlarni zanjirga ulaganda, zanjir boshqarmasiga xabar beriladi va 6-elektromagnit ta'sirida 9-qopqoq ochiladi. Miqdorlagich qobig‘iga suv kiradi.
Qachonki suvning miqdori qisqa elektrodning qirrasiga yetganida, elektr zanjir ulanadi va xabar kuchaytirgich bilan 6-elektromagnit boshqaradigan zanjirga beriladi va u 9-klapanni yopadi. Miqdorlagich qobig‘idagi suv 10-qopqoq orqali chiqariladi, to uzun elektrodning pastki qirrasiga yetkuncha. Keyin elektr zanjir uziladi va chiqaruvchi qopqoq berkiladi. Shu tariqa yana ish jarayoni qaytariladi.