Qurilish materiallari va konstruksiyalari

Jag’li maydalagichning shatuni, tirgovich plitasi, harakatlanuvchi jag’i va eksstentrik valini hisoblash asoslari:
Shatunni hisoblash. (2) amaliy ishda keltirilgan (12) formula (Q_engkat.=2Q_o’r.=N_dv.η/en) orqali shatunning kuchlanishi Q_engkat. hisobiga shatun hisobi aniqlanadi. Shatunning maydon kesimi F quyidagi sharoitda aniqlanadi:
F= Q_engkat. /σ_r. (1)
Tirgovich plitani hisoblash. Harakatlanuvchi tirgovich plitaning bo’yi kuchlanishining eng katta o’lchamlari 2-amaliy ishda keltirilgan (7) formula (T_engkat.= 0,64·R_engkat.) yoki (18) formula (T_engkat. = R_engkat.h / L cos (α + ß)) orqali aniqlanadi.
Ko’pchilikda maydalagich konstrukstiyalarida tirgovichli plitalar tuzilishi saqlanadi va shunday bo’ladi. Bu holatda ham hisoblar 2-amaliy ishda keltirilgan (7) va (18) formulalar orqali xuddi shunday olib boriladi. Biroq zaxira mustahkamligi 1,5–2,0 deb qabul qilinadi. Konstrukstiyalar qatorida tirgovichli plitalar ikki qismdan tashkil topadi: boltlar bilan birlashtirilgan yoki parchinlab biriktirilgan. Birlashtirish shunday hisoblar bilan qilinadiki, kuchlanish paydo bo’lishi zahoti hisoblangan chegaradan oshganda boltlar (parchinlar) qirqilsin.
Harakatlanuvchi jag’ni hisoblash. Harakatlanuvchi jag’ni hisoblash xuddi ikkita tayanchda to’sin, ulardan birining tayanchi sharnirli holatda kuchlar harakati R_engkat.ostida egilishi bo’yicha hisoblanadi. Kuchlar kattaligi R_engkat. 2-amaliy ishda keltirilgan (5) formula (R_engkat.=2 N_dv.η cos α / n·0,585 s_n = 3,42 N_dv.η cos α / n·s_n ) va (14) formula (R_engkat.=N_dv. / n s_n· η cos α) orqali aniqlanadi.