Qurilish materiallari

Oquvchanlik chegarasi, MPa
Nisbiy uzayishi, %
CT 1 CT2 CT3 CT 4 CT5 CT6	320-420 340-440 380-490 420-540 460-600 kamida 600	200-230 210-250 240-270 260-290 300-320	31-34 29-32 23-26 21-24 17-20 12-15

Legirlangan po'latlar. Kam legirlangan po'latlar qurilish tizimida ko'proq ishlatiladi. Bu po'latlar tarkibida uglerod miqdori 0,2% dan oshmasligi shart, aks holda po'latning plastikligi va korroziyaga chidamliligi pasayadi hamda payvandlash qiyinlashadi. Yuqori sifatli po'latlar kafolatlangan xossalariga ko'ra 15 kategoriyaga bo'linadi. Legirlovchi qo'shimchalar po'lat xossasini quyidagicha yaxshilaydi: marganes po'latning mustahkamligini, qattiqligini va yedirilishga bardoshligini, kremniy va xrom mustahkamligi va olovbardoshligini; mis po'latning korroziyaga chidamliligini oshiradi, nikel esa po'latning zarbiy mustahkamligini, qovushoqligini oshiradi. Nikel, xrom va mis bilan legirlangan po'latlar plastikligi yuqori, yaxshi payvandlanadi. Ular asosida sanoat va fuqaro qurilishi konstruksiya- lari, ko'priklar proletli qurilmalari va shu kabilar tayyorlanadi.
Metall konstruksiyalar tayyorlashda kam uglerodli, kam legirlangan ВСтЗсп5, 10ХСНД, 15ХСНД, 09Г2С, 10Г2СД va boshqa markadagi po'latlar ishlatiladi. O'rtacha va ko'p legirlangan po'latlar tarkibiga xrom-nikel, xrom-nikel-marganes legirlovchi qo'shimchalar kiritiladi. Bu po'latlar korroziya muhitiga chidamli bo'ladi.


15.6. Po'lat buyumlar
15.6.1. Po'lat buyumlar tayyorlash texnologiyasi


Prokatlash usulida profillangan po'lat buyumlar tayyorlanadi. Bu usulda po'lat quyma prokat stanining aylanadigan jo'valari orasidan o'tkazilishi natijasida muayyan profil shaklga kiradi. Po'lat sovuq va issiq holda prokatlanadi. Prokatlash jarayonida po'lat zagatovka cho'ziladi, siqiladi va ingichkalashadi. Issiq holda po'latni prokatlab yumaloq, kvadrat, burchaklik, quvur, shveller, qo'shtavr, profilli armaturalar va shu kabilar tayyorlanadi. Prokatlashning sovuq holda cho'zish usulida po'lat zagatovka kichik teshiklardan (filerlar) o'tkazib ingichkalanadi. Cho'zish usulida sim, kichik diametrli quvurlar va shu kabilar tayyorlanadi.
Bolg'alash. Bu usulda cho'giangan po'lat zagatovkaga bolg'a zarblari bilan islilov berilib, kerakli shaklga keltiriladi. Bolg'alash usulida bolt, anker, skoba va shu kabi po'lat buyumlar tayyorlanadi.
Bu usulning kamchiligi o'ta aniq o'lchamdagi buyumlarni olish qiyinligidir.
Shtamplash juda aniq o'lchamdagi po'lat buyumlar tayyorlash usuli bo'lib, bolg'alash usulining bir turi hisoblanadi. Bu usulda po'lat zagotovka (listlarga) bolg'a zarblari ostida cho'zilib, shtamp shakliga kiradi.
Presslash usulida po'lat matritsadagi maxsus teshik orqali siqib chiqarilib, shakl beriladi. Bu usulda quyma va prokatlangan zagatovkalar dastlabki material vazifasini o'taydi. Presslash usulida turli kesimli fason profillar tayyorlanadi.