Qurilish materiallari

Nazorat savollari
1. Tabiiy va neft bitumlari to‘g‘risida aytib bering.
2. Asfaltbeton va asfalt qorishmalari nima?
3. Bitum asosidagi o‘rama materiallar haqida gapirib bering.
4. Ruberoid va tol haqida ma’lumot bering.
5. Asossiz o‘rama materiallar to‘g‘risida aytib bering.
6. Bitum va qatron mastikalari haqida gapirib bering.
7. Bitum va qatron emulsiyalari va pastalari to‘g‘risida aytib bering.
XI BOB
POLIMERLI MATERIALLAR VA
BUYUMLAR


Tayanch iboralar: organik sintez, polimerlar, sintetik polimerlar, termoplastlar, reaktoplastlar, to‘ldirgichlar, qotiruvchilar, stabilizatorlar, plastifikatsiya, polimerli mastikalar, plastmassa buyumlar, polimerqorishmalar, polimerbetonlar, korroziyaga chidamlilik.


11.1. Umumiy ma'lumotlar


Plastmassa yuqori molekulali birikma - polimer bog'lovchilar, kukun to'ldirgich va boshqa tashkil etuvchilardan iborat, qotgach plastikligini to'la yoki qisman yo'qotadigan kompozitsion materialdir. Yuqori molekulali moddalar bir necha minglab, hatto yuz minglab atomlardan iborat bo'lib, ko'p marta takrorlanadigan muayyan strukturalardan tuzilgan. Bitta makromolekuladagi struktura birligi soni polimerning polimerlanish darajasi deyiladi. Kam molekulali birikmalar molekular massasi 500 dan kam.
Polimerlar tabiiy va sun'iy (sintetik) turlarga bo'linadi. Tabiiy yuqori molekulali birikmalarga tabiiy kauchuklar, selluloza, ipak, oqsillar, nuklein kislotalar, jun va boshqalar kiradi.
XIX asrda tabiiy kauchukni oltingugurt bilan aralashirib,
qizdirish (sintez) usulida rezina olingan. 1972-yil nitrosellulozani
kamfora bilan qayta ishlab, selluloid, ya'ni plastmassaning selluloza
asosidagi birinchi turi tayyorlangan. Shu davrda oqsillar (kazein)
asosida sintez qilib galalit plastmassasi olindi.
XX asr boshida organik xomashyolarni sintez qilish natijasida
yuqori molekulali moddalar, polimerlar olindi. Keyinchalik karba-
mid-formaldegid, fenol-formaldegid, poliefir va shu kabi polimerlar
sintez qilindi. 30-yillardan boshlab polimerlanish jarayonining ko'p
jihatlari ochildi va polivinilatsetat, polivinilxlorid, polistirol,
polimetilmetakrilat va boshqa polimerlar sintez qilindi.