Qurilish materiallari korxonalar iqtisodiyoti

4.4. Pudrat tashkilotlari va firmalari - qurilishni boshqarishdagi asosiy bo’g’inlar

Hozirgi sharoitda qurilishni boshqarish taxminan quyidagi sxema bo’yicha boradi: qurilish boshqarmasi - qurilish tresti - qurilish birlashmasi yoki vazirlik. Hozirgi qurilish vazirliklari va idoralari boshqarish sahnasidan chiqib kechayotgan bir davrda, qurilish sanoatining asosiy bo’g’inlari bo’lib, O’zbekiston Respublikasining «Korxonalar to’g’risida»gi qonunga muvofiq faoliyat yurituvchi qurilish trestlari va firmalari bo’lib bormoqda.

Qurilish firmasining asosiy masalalari quyidagilardir:

• 
  qurilish xizmatchilari bozori marketingni
  
• 
  biznes-plani tayyorlash va qurilish talablarini qondirish uchun resurs yetkaib beruvchilar bilan kelishuvlar tuzish;
  
• 
  rja va hisob xujjatlarini olib borish va ishchilar mehnatini rag’batlantirish;
  
• 
  butun qurilish mahsulot bo’yicha va qilinadigan ishlarda yuqori sifat va raqobatbardoshlikni ta’minlash;
  
• 
  foyda olish va ishlab chiqarish rentabelligini ta’minlash.
  

Firma o’z faoliyatini mustaqil ravishda rejalashtiradi va rivojlanish istiqbollarini belgilaydi, zaruriy fondlar – mehnat rivojlanish, sug’urta va boshqa o’z hohishiga binoan tashkil qiladi.

Qurilish firmasi mulki shakllanishining manbalari quyidagilar hisoblanadi:

• 
  asoschilarning pul va material qo’shilmalari;
  
• 
  mahsulot, ish va xizmatlar, shuningdek Ustavda ko’rsatilgan boshqa ish turlarini sotishdan olingan daromadlar;
  
• 
  banklar kreditlari va boshqa zayom mablag’lari;
  
• 
  amaldagi qonunchilik tomonidan ta’qiqlanmagan boshqa manbalar.
  

Firma moliyaviy resurslari shakllanishi manbasi bo’lib foyda, amortizasion chegirmalar, qimmatli qog’ozlarni sotishdan keladigan foyda va asoschilarning ta’qiqlanmagan boshqa tushumlar hisoblanadi.

Masala

Quyidagi ma’lumotlardan foydalanib, sanoat korxonasini qurilishi loyihasining eng maqbul (экономичный) variantini aniqlang:

Kapital qo’yilmalar:

1 variant -12 mlrd so’m

2 ariant – 10 mlrd so’m

3 variant - 13 mlrd so’m

Loyiha bo’yicha maxsulot yillik xajmining tannarxi:

1 variant -2,5 mlrd so’m

2 variant – 3,0 mlrd so’m

3 variant – 2,0 mlrd so’m

Iqtisodiy samaradorlikning me’yoriy koeffisiyenti – 0,2